Gümeli Tabiat Anıtı, Zonguldak ili Alaplı ilçesi sınırlarında, Gümeli beldesi ormanlık alanlarında yer almaktadır. Alan, 11 Mart 2008 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından “Tabiat Anıtı” olarak ilan edilmiştir. Tabiat anıtının toplam yüzölçümü yaklaşık 2550 dekar (398 hektar) olarak belirlenmiştir. Gümeli Tabiat Anıtı, Zonguldak il merkezine 78 kilometre, Alaplı ilçe merkezine ise 25 kilometre uzaklıktadır.

Yaşlı Porsuk Ağaçları ve Ekolojik Değer

Gümeli Tabiat Anıtı, özellikle içerdiği yaşlı porsuk (Taxus baccata L.) ağaçları ile dikkat çekmektedir. Alanda tespit edilen porsuk bireylerinden birinin yaşı 4112, diğerinin ise 4120 olarak belirlenmiştir. Bu bireyler Türkiye’nin tescillenmiş en yaşlı ağaçları arasında yer almaktadır. Ayrıca yaşları 300 ile 500 yıl arasında değişen çok sayıda porsuk ağacı da alanda bulunmaktadır.

Porsuk ağaçları, gölgeli ve nemli ortamları seven, zehirli yapraklara sahip, yavaş büyüyen bir tür olup Batı Karadeniz ekosisteminde ender rastlanmaktadır. Bu ağaçların bulunduğu alanda kayın, kestane ve göknar gibi farklı türlerin de bulunduğu karışık orman formasyonu gelişmiştir .

^{Gümeli Tabiat Alanı (Kültürportalı)}

Doğal Yapı ve Biyolojik Çeşitlilik

Gümeli Tabiat Anıtı, Batı Karadeniz’e özgü doğal yaşlı orman yapısına sahip bir ekosistemdir. Ormanlık alan, zengin florası ve barındırdığı fauna çeşitliliği ile dikkat çekmektedir. Alan içerisinde boz ayı, kurt, çakal, tilki, porsuk, karaca, yaban domuzu, sincap, ağaç sansarı gibi memeli türleri ile birlikte ağaçkakan, baykuş ve atmaca gibi kuş türlerine de rastlanmaktadır.

^{Gümeli Tabiat Alanı (Kültürportalı)}

Jeolojik ve Hidrolojik Özellikler

Tabiat anıtı, farklı jeolojik formasyonların kesişim noktasında yer almakta olup jeomorfolojik çeşitliliğe sahiptir. Alanın topografyası eğimli yapıda olup, yüzey sularının oluşumuna katkı sağlamaktadır. Yağışlar ve yeraltı su kaynakları ile beslenen dere yatakları, bölgedeki mikroklimanın oluşmasında etkili olmakta; bu durum, nem seven porsuk türünün uzun ömürlü bireylerinin gelişimini desteklemektedir.

Gümeli Tabiat Alanı ^{(Kültürportalı)}

Koruma Statüsü ve Yönetim Uygulamaları

Gümeli Tabiat Anıtı, Türkiye’de tabiat anıtı olarak tescil edilmiş 105 doğal alandan biridir. Alanın korunması, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan yönetim planları çerçevesinde yürütülmektedir. Bu kapsamda flora ve fauna gözlemleri, ziyaretçi takibi ve alan kullanımı gibi veriler düzenli olarak kayıt altına alınmaktadır. Ziyaretçilerin kontrollü kullanımı için seyir terasları, yürüyüş yolları, yönlendirme tabelaları ve otopark alanları oluşturulmuştur.

^{Gümeli Tabiat Alanı (Kültürportalı)}

Ziyaretçi Erişimi ve Eğitim Odaklı Yapılar

Ziyaretçilerin bilgilendirilmesi ve eğitimi amacıyla Gümeli Belde Meydanı içerisinde bir Ziyaretçi Merkezi Projesi planlanmıştır. Bu merkezde doğa izleme, çevre eğitimi ve bilgilendirme salonları yer alması öngörülmektedir. Yapıların doğayla uyumlu olacak şekilde ahşap ve taş gibi yerel malzemelerle yapılması hedeflenmiştir .