Hacı Abdullah Duvarı, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nde, Giresun ilinin Yağlıdere ve Alucra ilçeleri sınırlarında yer alan tarihi bir taşyapıdır. Duvar, yaklaşık 400 yıl önce moloz taşlardan yığma tekniği kullanılarak inşa edilmiştir. Uzunluğu yaklaşık 6,5 kilometre olan duvarın yüksekliği yer yer 1 metre ile 1,5 metre arasında değişmektedir. Yapı, düz bir hat üzerinde değil, çember biçiminde bir alanı çevreleyecek şekilde konumlanmıştır. Duvar üzerinde yalnızca bir geçiş kapısı bulunmaktadır. Bu kapı, Çıkrıkkapı Yaylası'na geçişi sağlamakta olup, yaklaşık 2 metre genişliğindedir. Duvarın bu biçimi ve uzunluğu, çevrelediği alanın büyüklüğü ve yapının işlevi hakkında fikir vermektedir.

Yapım Yılı ve İnşa Süreci

Duvarın inşa yılı olarak 1610 tarihi kabul edilmektedir. Bu bilgi, yapı üzerinde yer alan ve günümüzde hâlen mevcut olan bir tabelada da ifade edilmiştir. Ancak söz konusu tarih, herhangi bir bilimsel çalışmaya ya da arkeolojik belgeye dayanmamaktadır. Duvarın yapımının Hacı Abdullahzade tarafından gerçekleştirildiği ve inşaatında Rum işçilerin görev aldığı bilgisi çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Bu durum, duvarın yapım sürecinin çok sayıda işçi gerektiren bir yapı faaliyeti olduğunu göstermektedir. Ancak bu bilgiler de sözlü aktarımlara ve yerel anlatılara dayanmaktadır.

İsim Kaynağı ve Tarihi Bağlam

Hacı Abdullah Duvarı, ismini 17. yüzyılda Yağlıdere ilçesinde hizmet verdiği bilinen Hacı Abdullah Halife'den almıştır. Hacı Abdullah Halife’nin, Yağlıdere'deki Hacı Abdullah Tekkesi’nde aktif olarak görev yaptığı bilinmektedir. Bu yapı, bölgedeki dini ve toplumsal organizasyonların önemli bir parçası olup, duvarın isminin de bu tekkeden kaynaklandığı ifade edilmektedir. Hacı Abdullah Halife’nin bölgedeki sosyal hizmetleri ve dini faaliyetleri, duvarla ilişkili olarak yapı adlandırmasında etkili olmuştur.

İnşa Amacı ve Fonksiyonları

Duvarın yapım amacı, bölgedeki yayla düzeniyle ve hayvancılıkla doğrudan ilişkilidir. İnşa edilme gerekçesi, özellikle yaylalarda yer alan mera alanlarının sınırlandırılması, hayvanların otlatma alanlarına kontrollü geçişlerinin sağlanması ve yerleşim yerleri ile mera alanlarının birbirinden ayrılması olarak belirtilmiştir. Duvarın çember biçiminde bir alanı çevrelemesi, bu işlevin gerçekleştirilmesine yönelik tasarlandığını göstermektedir.

17. yüzyılda bölgede hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapılması ve yaylalarda büyükbaş ve küçükbaş hayvanların sayıca fazla olması, duvarın bu ölçekte inşa edilmesini gerekli kılmıştır. Uzunluğu, yaylalarda kullanılan otlak alanlarının genişliğini yansıtmaktadır. Bu bağlamda duvar, dönemin tarım ve hayvancılıkla geçinen yerel ekonomisiyle doğrudan ilişkilidir.

Sosyal ve Mekânsal Yapıya Katkısı

Duvarın bir alanı çevreleyecek şekilde inşa edilmiş olması, bölgedeki yaşam biçiminin ve yerleşim düzeninin bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir. O dönemlerde yaylalarda insanların yerleşik yaşam sürdüğü, özellikle iç kesimlerde yoğun bir nüfusun bulunduğu, yapı üzerinden anlaşılabilmektedir. Duvarın bulunduğu alanlar, hem otlatma alanlarını hem de geçici ya da kalıcı yerleşimleri kapsamaktadır. Bu nedenle yapı, yalnızca hayvan kontrolü değil, aynı zamanda yerleşim güvenliği ve kullanım ayrımı açısından da önem taşımıştır.

Günümüzdeki Durumu ve Korunma Durumu

Hacı Abdullah Duvarı, günümüzde büyük oranda varlığını sürdürmektedir. Yapının bazı bölümlerinde zamanla meydana gelen kısmi yıkımlar ve kopmalar gözlemlenmektedir. Buna rağmen, duvarın genel yapısı korunmuş durumdadır ve doğal haliyle ayakta kalmayı başarmıştır. Duvar, Giresun’daki tarihi yapılar arasında kırsal mimari örneği olarak dikkate alınmaktadır. Duvar üzerinde herhangi bir restorasyon çalışması yapılmadığı belirtilmektedir; yapı kendi doğal süreci içinde ayakta kalmaktadır.

Ziyaretçi İlgisi ve Kullanım Alanı

Duvar, yaylalara yapılan ziyaretler sırasında dikkat çeken yapılardan biridir. Bölgeye gelen doğa yürüyüşçüleri, trekking grupları ve fotoğraf sanatçıları, özellikle yaz aylarında bu yapıyı ziyaret etmektedir. Yapının çevresinde yer alan doğal bitki örtüsü, zengin flora çeşitliliği ve yayla manzarası, görsel bir değer oluşturmaktadır. Bu yönüyle duvar, kültürel ve doğal peyzajın birleştiği bir noktada yer almakta, görsel belgeleme faaliyetlerine olanak sağlamaktadır.

Çin Seddi ile Kıyaslamalara Dair Görüşler

Bazı kaynaklarda Hacı Abdullah Duvarı’nın, Çin Seddi’nden sonra korunma amacıyla yapılmış ikinci büyük duvar olduğu yönünde iddialar yer almaktadır. Ancak bu tür iddialar bilimsel bir dayanağa sahip değildir. Duvarın yapım amacı, savunmadan çok alan belirleme ve kontrol sağlamaya yöneliktir. Dolayısıyla bu tür benzetmeler, akademik düzeyde kabul görmemektedir.

_{Hacı Abdullah Duvarı (AA)}