Hakkâri doleme, Hakkâri il merkezi ve ilçeleriyle özdeşleşmiş, yaklaşık 150 yıllık geçmişe sahip geleneksel bir yemektir. Uzun süredir bölge mutfağında yer almakta olup, yerel halkın damak tadına uygun olarak nesilden nesle aktarılmıştır.

Ayırt Edici Özellikleri Ve Üretim Süreci

Hakkâri doleme, kıymalı köfteye yerel bal kabağının eklenmesiyle hazırlanır ve bu özellik onu benzer yemeklerden ayırır. Yemeğin ortaya çıkışı, kalabalık nüfuslu ailelerin daha ekonomik şekilde doyurulması amacıyla kıymalı karışıma kabak eklenmesiyle gerçekleşmiştir. İçeriğinde kullanılan bal kabağı sadece belirli mevsimlerde bulunduğundan, yılın belirli zamanlarında yapılır.

Yemek evlerde, aile bireyleri için ya da misafir ağırlamak amacıyla sıkça hazırlanır. Temel malzemeler arasında, genellikle Hakkâri’de yetiştirilen koyunlardan elde edilen kıyma, yöresel reyhan bitkisi ve yerli bal kabağı bulunur. Bu kabağın tatlılarda değil, doğrudan ana yemeklerde değerlendirilmesi, yemeğin ayırt edici bir yönüdür. Aynı tencerede etli köfte, reyhan ve balkabağının buluşması, hem aroma hem de besin değeri açısından özgün bir uyum yaratır.

Tarif Ve Hazırlık Aşamaları (20 Kişilik)

Gerekli Malzemeler: 1 adet orta boy yerli bal kabağı, 1,5 kg yağsız dana veya koyun kıyması, 300 g ince köftelik bulgur, 2 adet orta boy kuru soğan, 3 yemek kaşığı domates salçası, 100 g kuru reyhan, 250 g ince çekilmiş ceviz veya fındık, 1 yemek kaşığı pul biber, 1 yemek kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı tuz, 3 litre ılık su, 1 çay bardağı sıvı yağ (ayçiçek yağı).

Köfte Hazırlığı: Derin bir yoğurma kabına ince bulgur alınır. Soğan rendelenir ve üzerine kıyma, baharatlar ve tuz eklenerek karışım iyice yoğurulur. Kıvam alan karışımdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparılarak yuvarlak şekiller verilir ve dinlenmeye bırakılır.

Yemeğin Pişirilmesi: Bal kabağı ikiye bölünür, dış kabuğu soyularak orta boy küpler halinde doğranır. Tencerede ya da geleneksel pişirme kazanında bir sıra köfte, bir sıra balkabağı şeklinde sırayla dizilir. Ayrı bir kapta hazırlanan ılık su, yağ ve salçayla yapılan sos, bu karışımın üzerine dökülür. Tencere orta ateşe alınır ve yaklaşık 1 saat boyunca yavaş yavaş pişirilir.

Servis Şekli

Pişen yemek sıcak olarak tabaklara alınır. Üzerine tercihe göre ezilmiş ceviz ya da fındık içi serpiştirilir. Bazı Hakkâri köylerinde, üzerine dövülmüş sarımsak ve koyun yoğurdu karıştırılarak hazırlanan sos dökülerek servis yapılır. Bu sunum, yemeğe ayrı bir lezzet katmaktadır.

Denetim Süreci

Hakkâri dolemenin coğrafi işaret tesciline uygun şekilde üretilmesi, malzeme kalitesi ve yapım yöntemi açısından denetlenmektedir. Denetim yetkisi; Hakkâri Aşçılar ve Pastacılar Derneği, Hakkâri Ticaret ve Sanayi Odası, Hakkâri Belediyesi, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı ve Hakkâri Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden birer uzmanın katılımıyla oluşturulan komisyona aittir.

Bu ekip yılda en az bir kez düzenli denetim gerçekleştirir. Gerekli görüldüğünde veya şikâyet üzerine ara denetimler de yapılabilir. Denetim sırasında ihtiyaç hâlinde kamu veya özel sektörden uzmanlardan danışmanlık alınabilir ya da profesyonel hizmet sağlanabilir. Tescil ettiren kurum, ürünün korunmasına yönelik her türlü hukuki süreci yürütme yetkisine sahiptir.