Hasenik Pestili, Türkiye'nin Şanlıurfa iline bağlı Hilvan ilçesinin Ovacık Köyü'ne özgü, geleneksel yöntemlerle üretilen ve "mahreç işareti" olarak tescillenmiş bir pestil türüdür. Bu coğrafi işaret, 15 Eylül 2021 tarihinden itibaren korunmak üzere 29 Nisan 2024 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil ettiren kurum Hilvan Yerel Eylem Grubu Derneği'dir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Hasenik Pestili, oval şekilli, sarı-yeşil renkli, ince kabuklu, sulu ve tatlı yerel Azezi üzümünden elde edilir. "Hasenik" adı, Ovacık Köyü'nün eski isminden gelmektedir. Pestil, coğrafi sınırın mutfak kültüründe ve ekonomisinde önemli bir yer tutar ve bölge ile güçlü bir ün bağına sahiptir.
Üretim Metodu
Hasenik Pestili'nin üretimi, coğrafi sınırda yetiştirilen ve şıralık olarak bilinen Azezi üzümleriyle başlar. Bağ bozumu, üzümlerin tam olgunluğa eriştiği Eylül-Ekim aylarında yapılır. Pestil şırası elde edilirken, şıranın berraklaştırılması, asitliliğinin giderilmesi ve tadını geliştirmek amacıyla killi-karbonatlı pekmez toprağı kullanılır. Bu pekmez toprağı, %78 oranında kireçtaşı içeren (CaCO3+Ca(HCO3)2+MgCO3) beyaz-sarı renkli, bazik özellikli bir karışımdır.
Şıraya ortalama 1,5 kg pekmez toprağı eklenerek 5-15 dakika kaynatılır. Bu işlemle tortular çökerken, şıranın asitliği nötralize edilerek tatlandırılır. Süzme işleminden sonra %10 oranında nişasta ve buğday unu eklenir, karıştırılarak kaynatılır ve koyulaştırılır. Bulamaç kıvamına gelen karışım, temiz pamuklu patiska bezlere 2-3 mm kalınlığında serilerek, güneşte bir gün bir gece hava akışı olan bir alanda kurumaya bırakılır. Nem oranı %11,5'e ulaştığında bezden ayrılır, tahta kerevetler üzerinde havalandırılarak katlanır ve kesilir.
Şanlıurfa Hasenik Pestili (Anadolu Ajansı)
Coğrafi Sınır ve Koruma
Hasenik Pestili'nin üretim aşamalarının tamamı, coğrafi sınır olan Şanlıurfa ili Hilvan ilçesi Ovacık Köyü'nde gerçekleştirilmelidir. Ürün, gıda ile temasa uygun ambalajlarda piyasaya sunulur ve rutubetsiz, güneş ışığı almayan serin bir ortamda en az bir yıl muhafaza edilebilir.
Denetim
Ürünün denetimleri, Hilvan Yerel Eylem Grubu Derneği koordinatörlüğünde, Hilvan Yerel Eylem Grubu Derneği ile Hilvan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'nden uzman kişilerin katılımıyla oluşturulan denetim mercii tarafından periyodik olarak veya ihtiyaç halinde yapılır. Denetimlerde Azezi üzümünün kullanımı, üretim metoduna uygunluk ve Hasenik Pestili ibaresi ile mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı kontrol edilir.
