Hatay cevizli biber, diğer adıyla Hatay muhammarası, Hatay iline özgü; kırmızıbiber, ceviz içi, tahin, zeytinyağı ve çeşitli yardımcı bileşenlerin bir araya getirilmesiyle hazırlanan geleneksel bir mezedir. Hazırlanış tekniği, bileşen oranları ve servis biçimi bakımından Hatay mutfak kültürünün ayırt edici ürünleri arasında yer alır. Ürün, Hatay iliyle kurduğu ün bağı nedeniyle Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti kapsamında tescil edilmiştir.

Coğrafi İşaret Bilgileri

Hatay cevizli biber/Hatay muhammarası, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde korunmaktadır. Tescil, ürünün yöresel kimliğini, geleneksel üretim bilgisini ve Hatay iliyle olan bağını güvence altına almayı amaçlamaktadır.

Ayırt Edici Özellikleri

Hatay cevizli biber/Hatay muhammarası; kırmızıbiber, tahin, ceviz içi, zeytinyağı, ekmek, sarımsak veya kuru soğan, nar ekşisi, tuz, toz şeker ve çeşitli baharatlar kullanılarak hazırlanan bir mezedir. Kırmızıbiberin temel bileşen olması, ürüne belirgin bir renk ve tat profili kazandırır. Ürünün ayırt edici özelliklerinden biri, kıvamının yoğun ve homojen olmasıdır. Bileşenlerin oranı ve karıştırma tekniği, Hatay cevizli biberin dokusal bütünlüğünü belirleyen temel unsurlar arasında yer alır. Hazırlama sürecinde ustalık gerektirmesi, ürünü benzer mezelerden ayıran önemli bir niteliktir.

Fiziksel ve Duyusal Özellikler

Hatay cevizli biberin rengi, kullanılan kırmızıbiberin niteliğine bağlı olarak koyu kırmızıdan kırmızımsı kahverengi tonlara kadar değişkenlik gösterebilir. Zeytinyağı ve ceviz içinin katkısıyla parlak ve homojen bir görünüm kazanır. Tat profili; kırmızıbiberin belirgin aroması, ceviz ve tahinin dolgunluğu, nar ekşisinin hafif ekşiliği ve baharatların dengeli etkisiyle şekillenir. Doku bakımından sürülebilir, yoğun ve pürüzsüz bir yapı sergiler.

Kültürel ve Toplumsal Bağlam

Hatay cevizli biber/Hatay muhammarası, Hatay ilinin mutfak kültüründe günlük öğünlerde tüketilmesinin yanı sıra; misafir ağırlama, düğün, bayram, davet ve festival gibi özel günlerde ikram edilen bir üründür. Bu yönüyle, yalnızca bir meze değil; toplumsal paylaşım ve birlikte tüketim kültürünün bir parçası olarak değerlendirilmektedir. Ürünün hazırlanışı ve sunumu, kuşaktan kuşağa aktarılan mutfak bilgisinin ve yerel ustalığın bir yansıması olarak kabul edilir.

Üretim Metodu

Hatay cevizli biber/Hatay muhammarasının üretiminde kırmızıbiberler tercihen közlenir veya fırınlanır. Lezzet ve kıvam açısından biberlerin tohumları, damarları, sapları ve kabukları temizlenir. Ardından biberler dövülerek veya karıştırılarak püre haline getirilir. Hazırlanan biber püresine zeytinyağı, tahin, ceviz içi, ekmek veya ekmek kırıntısı, nar ekşisi ve baharatlar eklenir. Karışım, homojen ve kıvamlı bir yapı elde edilinceye kadar yoğurulur veya karıştırılır. İsteğe bağlı olarak karışım süzgeçten geçirilerek daha pürüzsüz bir yapı elde edilebilir. Servis aşamasında meze tabağa alınır, üzerine ceviz içi yerleştirilir ve zeytinyağı gezdirilir. Soğuk veya oda sıcaklığında servis edilmesi tavsiye edilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Hatay cevizli biber/Hatay muhammarasının tüm üretim, işleme ve servis aşamaları Hatay ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün Hatay ile olan ün bağı; bileşen seçimi, üretim yöntemi ve ustalık gerektiren hazırlanış süreciyle doğrudan ilişkilidir. Bu durum, mahreç işareti tescilinin temel dayanağını oluşturmaktadır.

Denetim ve Koruma

Ürünün denetimi, Hatay Valiliği koordinasyonunda; Hatay Valiliği ve Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan denetim mercii tarafından yürütülmektedir. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta; bileşenlerin uygunluğu, üretim ve servis aşamalarının doğruluğu ile coğrafi işaret ibaresinin kullanımı kontrol edilmektedir.