İbrahim Nasrallah (d. 1954), Ürdün’deki Amman kentinde Filistinli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen; şairlik, romancılık, fotoğrafçılık, gazetecilik ve kültür yöneticiliği gibi alanlarda eserler veren çağdaş Arap edebiyatının önde gelen yazarlarındandır. Edebi üretimini özellikle Filistin tarihine, kolektif hafızaya, sürgün deneyimine ve halk kültürüne odaklayan Nasrallah, Arap romanının modern dönem temsilcileri arasında önemli bir konuma sahiptir.

^{İbrahim Nasrallah'ın Konuk Olduğu TV Programı (}^TVNET⁾

Hayatı

Kökeni ve Çocukluk Yılları

İbrahim Nasrallah, 1948’de Filistin’den zorunlu olarak çıkarılan bir ailenin çocuğudur. Ailesinin kökleri Kudüs yakınlarındaki el-Bureyc köyüne uzanır. Kendisi 1954 yılında Amman’da, Birleşmiş Milletler tarafından kurulan Al-Wihdat Filistin Mülteci Kampı’nda doğmuş ve çocukluk ile ilk gençlik dönemini bu kampta geçirmiştir. İlk, orta ve lise öğrenimini UNRWA ve kamp okullarında tamamlamış, ardından Amman Öğretmen Enstitüsünden mezun olmuştur.

Öğretmenlik Dönemi

Eğitimini tamamladıktan sonra 1976–1978 yılları arasında Suudi Arabistan’ın Al-Qunfudhah bölgesinde öğretmenlik yapmıştır. Bu dönemde yaşadıkları, daha sonra ilk romanı Berârî el-Hummâ (Prairies of Fever) için temel deneyimlerini oluşturmuştur.

Gazetecilik ve Kültür Alanındaki Çalışmaları

Ürdün’e döndükten sonra 1978–1996 arasında gazetecilik yapmış; başta Ad-Dustur olmak üzere çeşitli gazetelerde çalışmıştır. 1996’dan itibaren Abdulhamîd Şûmân Vakfı ve ardından Halid Şoman Vakfı Sanat Evi bünyesinde kültür işleri yöneticiliği görevini üstlenmiştir.

Fotoğraf ve Sanat

Nasrallah yalnızca edebi kimliğiyle değil, fotoğraf sanatına olan ilgisiyle de tanınır. 1995’te Ürdün’de, 2004’te ise Güney Kore’de fotoğraf sergileri açmıştır. Ayrıca Amman Film Yapımcıları Kooperatifi Onursal Konseyi ve Ramallah’taki Halil Sakakini Kültür Merkezi Genel Kurulu üyeliklerinde bulunmuştur.

^{İbrahim Nasrallah (}^{Anadolu Ajansı}⁾

Edebi Yaşamı

Şiirle Başlayan Yazın Hayatı

İbrahim Nasrallah edebiyata şair olarak başlamıştır. İlk şiir kitabı el-Huyûl ʿalâ meşârifi’l-medîne 1980’de yayımlanmıştır. Bugüne kadar on yedi şiir kitabı ile iki çocuklara yönelik şiir kitabı kaleme almıştır.

Romana Yönelişi

Şiirin bazı deneyimleri aktarmakta yetersiz kaldığını düşünerek roman türüne yönelmiştir. İlk romanı Berârî el-Hummâ 1985’te yayımlanmış; bu eser Arap dünyasında dikkat çeken modern romanlardan biri olarak değerlendirilmiştir.

Romanlarının Genel Temaları

Nasrallah’ın romanlarında geniş ve süreklilik gösteren bir tema çeşitliliği bulunmaktadır. Başlıca temalar şunlardır:

Filistin tarihi ve kolektif hafıza
Sürgün ve mültecilik
İşgal koşullarında toplumsal mücadele ve direniş
Halk kültürü, gelenek ve inanç dünyası
Varoluşsal çatışmalar ve bireysel psikoloji

Bu temalar, özellikle el-Melhâtu’l-Filistîniyye başlıklı geniş roman dizisinde belirgin biçimde işlenmiştir.

“El-Melhâtu’l-Filistîniyye” Dizisi

On romandan oluşan bu dizi, Filistin’in yaklaşık 250 yıllık tarihini farklı karakterler, mekânlar ve toplumsal süreçler üzerinden ele alan kapsamlı bir edebî projedir. Seride yer alan bazı önemli romanlar şunlardır:

Tuyûru’l-Hazer (1996): Halk kültürü, inançlar ve çadır kampı yaşamını konu eder.
A‘râs Âmine (2004): Gazze’de gündelik yaşamın direniş ve acı dolu yönlerini işler.
Zamenu’l-Huyûl el-Beyzâ (2007) / Time of White Horses: Filistin kolektif hafızasını tarihsel bir kurgu içinde aktarır.

Bu eserlerde tarihsel malzeme, tanıklıklar ve yaşanmışlıklar romandaki kurgusal yapı ile bütünleşik bir biçimde kullanılmıştır.

Edebî Üslup ve Temalar

Tarih ve Roman İlişkisi

Nasrallah’ın eserlerinde tarihsel olaylar ile edebî kurgu arasında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Tarihsel bilgi, bireysel ve toplumsal tanıklıklarla birleşerek romanın estetik yapısını besler. Bu yaklaşım, romanlarına hem belgesel nitelik hem de edebi yoğunluk kazandırır.

Halk Kültürü Unsurları

Romanlarında halk kültürü belirgin bir yer tutar. Doğum, evlilik ve ölüm ritüelleri; halk hekimliği uygulamaları; gündelik inanışlar ve batıl inançlar; çadır kampı yaşamı ve göç tecrübeleri; sözlü kültür, ağıtlar ve atasözleri edebî yapının parçası hâline getirilir. Bu yön, Nasrallah’ın eserlerine antropolojik bir derinlik kazandırır.

Kadın ve Direniş

Özellikle A‘râs Âmine başta olmak üzere çeşitli romanlarında kadınlar, toplumsal direnişin ve hafıza aktarımının başlıca unsurları olarak yer alır. Kadın karakterler, hem aile içi dayanıklılığın hem de toplumsal mücadelenin taşıyıcıları olarak anlatıya yön verir.

Dil ve Anlatım

Nasrallah’ın dili sade, akıcı ve gerçekçidir. Zaman zaman şiirsel bir yoğunluk görülür. Anlatım teknikleri arasında kahraman-anlatıcı yapısı, geriye dönüş (flashback) kullanımı ve Filistin-Ürdün bölgesel ağızlarının yer aldığı diyaloglar dikkat çeker.

^{İbrahim Nasrallah (}^{Anadolu Ajansı}⁾

Ödülleri ve Uluslararası Tanınırlığı

İbrahim Nasrallah, edebiyat alanında çok sayıda ödüle layık görülmüştür. Başlıca ödülleri şunlardır:

Sultan Bin Ali Al Owais Şiir Ödülü (1997)
Arar Edebiyat Ödülü (1991)
Taysir Sbool Roman Ödülü (1994)
Ürdün Yazarlar Derneği Onur Ödülleri (çeşitli yıllar)
Katara Roman Ödülü (2016) — Kilimanjaro Spirit
International Prize for Arabic Fiction (2018) — Harb el-Kalb el-Thâniyya
Neustadt Ödülü (2026)

Eserleri İngilizce, İtalyanca, İspanyolca, Danca ve Türkçeye çevrilmiş; uluslararası festivallerde yer almış; çağdaş dünya edebiyatında Filistin anlatısının önde gelen temsilcilerinden biri olarak kabul edilmiştir.

Eserleri

Şiir Kitapları

el-Huyûl ʿalâ meşârifi’l-medîne (1980)
el-Maṭar fî’d-dâhil (1982)
el-Ḥivâru’l-aḥîr kable makteli’l-‘uṣfûr bi dakâʾik (1984)
Nuʿmân yesteriddu levnehu (1984)
Enâşîdu’s-sabâḥ (1984)
el-Fetâ en-nehr ve’l-cenerâl (1987)
ʿAvâsifu’l-kalb (1989)
Huṭab Aḥdar (1991)
Faḍîḥatu’s-seʿleb (1993)
el-Aʿmâl eş-şiʿriyye (1994)
Şurufâtu’l-ḥarîf (1996)
Kitâbu’l-mevt ve’l-mevtâ (1997)
Besemu’l-Umm ve’l-ibn (1999)
Merâyâ’l-melâike (2001)
Hucretu’n-nây (2007)
Lev enneî kuntu maystrû (2009)
Aḥvâlu’l-cenerâl (2011)
ʿAvdetu’l-yâsemîn ilâ ehlihi sâlimen (2011)

Romanları

Bağımsız Romanları

Berârî el-Hummâ (1985)
el-Emvâc el-berriyye (1988)
ʿAv (1990)
Mücerred isneyn fakat (1992)
Ḥârisu’l-medîne ed-ḍâiʿa (1998)

el-Melhâtu’l-Filistîniyye Dizisi

Tuyûru’l-ḥazer (1996)
Tıflu’l-mimhât (2000)
Zeytûnu’ş-şevârîʿ (2002)
Aʿrâs âmîne (2004)
Taḥte Şemsi’d-duhâ (2004)
Zemenu’l-huyûl el-beyzâ (2007)
Kanâdîlu meliki’l-Celîl (2012)

eş-Şurufât Dizisi

Şurfetu’l-hezyân (2005)
Şurfetu raculi’s-selc (2009)
Şurfetu’l-ʿâr (2010)

Çocuk Kitapları

Sabâhu’l-ḥayr yâ evlâd
Eşyâ ṭayyibe nusemmiyhâ el-vatan

Otobiyografi / Hatırat

es-Siyratu’t-tâira: Ekal min ʿaduw ekser min ṣadîk (2006)

Diğer Kitapları

Hezâimu’l-muntaṣirîn … es-Sînema beyne ḥurriyeti’l-ibdâʿ ve manṭıḳı’s-sûk (2000)
Suvaru’l-vucûd: es-sînemâ teteemmel (2008)

Filistin Kültürü ve Kolektif Hafıza İçindeki Yeri

Nasrallah’ın edebî üretimi, Filistin toplumunun siyasal, toplumsal ve duygusal tarihini geniş bir perspektiften ele alan bir hafıza bütünlüğü oluşturur. Sürgün, kayıp, kimlik ve direniş temaları; tarihsel tecrübe ile bireysel hikâyelerin birleştiği bir anlatı evreni meydana getirir. Romanlarında tarihsel tanıklıklar, toplumsal gerçeklik ve bireysel dramlar sıkı bir bütünlük içinde işlenerek, Filistin edebiyatında özgün bir “edebi tarih yazımı” anlayışı ortaya koyulur.