Iğdır Taş Köfte, Iğdır iline özgü, koyun veya kuzu etinden taş dövme yöntemiyle hazırlanan köftelerin, lepe (kırık nohut), pirinç ve çeşitli baharatlarla haşlanarak pişirildiği geleneksel bir yemektir. Etin kıyma hâline getirilme süreci taş üzerinde tokmakla gerçekleştirilir. Köfteler, kızartılmaksızın haşlanır ve pişirme suyuna doğranmış patates ilave edilir. Iğdır’ın coğrafi yapısı, hayvancılık geleneği ve et işleme becerisi, bu yemeğe bölgesel bir kimlik kazandırır.
Ayırt Edici Özellikleri
Iğdır Taş Köfte, yalnızca kullanılan malzemeleriyle değil, aynı zamanda uygulanan üretim yöntemiyle benzerlerinden ayrılır. Yemeğin temel farkı, kıymanın hazır alınmak yerine, Iğdır’da yetişen koyun ve kuzuların ön kol, but ve kaburga kısımlarından elde edilen etlerin dövme taşında tokmakla ezilerek hazırlanmasıdır. Bu yöntem, etin lif yapısını korur ve yemeğe özgün bir kıvam kazandırır.
Etle birlikte kullanılan malzemeler, köfteye hem bağlayıcılık hem de zenginlik katar. Özellikle sarıkök baharatı (Zanthorrhiza apilifolia), köfteye hem renk hem de özgün aroma sağlar. Patatesin, köftelerin pişme suyuna eklenmesiyle yemek tamamlayıcı bir yapıya kavuşur.
Iğdır Taş Köfte Yemeği (AA)
Malzemeler (4 kişilik)
- 500 gram kemiksiz koyun veya kuzu eti (ön kol, but veya kaburga kısmı)
- 4 gram sarıkök
- 15 gram domates salçası
- 10 gram sıvı yağ veya hayvansal yağ
- 3 gram karabiber
- 3–4 dal maydanoz
- ½ adet kuru soğan
- 40 gram lepe (kırık nohut)
- 50 gram pirinç
- 1 adet yumurta
- 1 adet orta boy patates
- 1 çay kaşığı tuz (isteğe göre ayarlanabilir)
- Yeterince su
Hazırlanışı
- Etin hazırlanması: Seçilen etler sinir, damar ve fazla yağlarından arındırılır. Etler dövme taşında, gıda ile temasa uygun tokmak yardımıyla dövülerek kıyma hâline getirilir.
- Köfte harcının hazırlanması: Dövülmüş ete domates salçası, sıvı yağ (veya iç yağı), ince kıyılmış maydanoz, haşlanmış lepe ve yıkanmış pirinç ilave edilerek yoğrulur. Ardından sarıkök, karabiber ve yumurta eklenerek yoğurma işlemine devam edilir. Köftelerin pişerken dağılmaması için harcın iyice yoğrulması önemlidir.
- Şekillendirme: Hazırlanan karışımdan parçalar alınarak, orta boy patates büyüklüğünde olacak şekilde avuç içinde yuvarlanır.
- Pişirme: Ayrı bir tencerede, ince doğranmış kuru soğan sıvı yağ ile kavrulur. Üzerine domates salçası ve yeteri kadar su eklenir. Su kaynamaya başladıktan sonra köfteler dikkatlice tencereye bırakılır ve yaklaşık 5 dakika kaynatılır. Ardından kabukları soyulup 5–6 parçaya bölünmüş patatesler eklenir. Tuz ilavesiyle birlikte pişirme tamamlanır.
- Servis: Tüm malzemeler yumuşayınca yemek ateşten alınır ve sıcak servis edilir.
Iğdır Taş Köfte Yemeği (AA)
Coğrafi İşaret ve Üretim Kapsamı
Iğdır Taş Köfte, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 14 Aralık 2017 tarihinde mahreç işareti ile tescillenmiş coğrafi işaretli bir üründür (Tescil No: 276). Tescil, yemeğin yalnızca belirlenen coğrafi sınır içinde, özgün tarif ve yöntemlerle üretilmesini zorunlu kılar. Et temininden pişirme sürecine kadar tüm aşamaların, Iğdır ili ve bağlı ilçelerinde gerçekleştirilmesi gerekir.
Yemeğin üretiminde kullanılacak etler, yalnızca Iğdır Merkez, Aralık, Karakoyunlu ve Tuzluca ilçelerinde yetiştirilen hayvanlardan temin edilir. Üretim süreci ustalık becerisi gerektirdiği için geleneksel bilgi aktarımı önemli görülmektedir.
Iğdır Taş Köfte Yemeği (AA)
Denetim Süreci
Ürünün üretimi ve tescile uygunluğu, Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası’nın koordinasyonunda; Iğdır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Iğdır İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü, Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Gıda Mühendisliği Bölümü temsilcilerinden oluşan denetim kurulu tarafından izlenir.
Denetim kapsamında:
- Etlerin menşei, kesim belgeleriyle doğrulanır.
- Üretim ekipmanlarının gıda ile temasa uygunluğu kontrol edilir.
- Coğrafi işaret etiketi ve Iğdır Taş Köfte ibaresiyle ürün sunumu takip edilir.
Denetimler yılda en az bir kez rutin olarak, ihtiyaç hâlinde ise her zaman yapılabilir.
