Köken

İhtilat, Arapça iχtilāṭ (اِخْتِلَاط) kelimesinden Türkçeye geçmiş olup “karışma, birbirine geçme, temas etme” anlamlarına gelir. Bu sözcük, Arapça χalaṭa (خَلَطَ) fiilinden türetilmiştir; bu fiil “karıştırmak, birbirine katmak” anlamındadır ve VIII. babın (iftiˁāl vezni) mastar formudur. İhtilat, birden fazla unsurun fiziksel ya da mecazî biçimde bir araya gelerek ayrılamaz biçimde birleşmesini ifade eder. Türkçeye geçtikten sonra hem gündelik hem de dini, toplumsal ve bilimsel bağlamlarda anlam genişlemesine uğrayarak çok alanlı bir kavram haline gelmiştir.

Kullanım Alanları

• Tıp: Bulaşıcı hastalıkların temas yoluyla yayılmasını açıklamak için enfekte bireylerle ihtilat kavramı kullanılır.
• Sosyoloji: Farklı toplumsal grupların etkileşim içinde bulunması ya da sosyal temaslarını ifade etmekte kullanılır.
• Felsefe: Tözler veya cevherler arası ilişki ya da birleşme gibi soyut düşünsel yapıları anlatmak için yer yer kullanılır.
• Dilbilim: Anlam karışıklıkları veya çoklu etkilerin birleşimi sonucunda dilsel yapıların değişimini açıklamakta kullanılabilir.
• Günlük Dil: Fiziksel ya da sosyal temas, karışıklık veya düzenin bozulması anlamında mecazi olarak da kullanılabilir.
• Hukuk: Suç ortaklığı, temas yoluyla suç teşekkülü gibi durumları tanımlarken “fiili ihtilat” gibi terimlerde geçebilir.