Ilgın haşhaşlı kömbesi, adını aldığı Konya'nın Ilgın ilçesine özgü bir lezzettir. Bu bölgesel ürün, 19 Eylül 2023 tarihinde 1470 tescil numarasıyla mahreç işareti alarak koruma altına alınmıştır. Kömbeyi benzerlerinden ayıran en belirgin özelliği, iç harcında öğütülmüş haşhaş tohumu ezmesinin kullanılmasıdır. Hamurunun temel bileşenleri ise ekmeklik veya özel amaçlı buğday unu, su, tuz, maya ve ayçiçeği yağından oluşur. Üretim süreci, özellikle hamura şekil verilmesi ve pişirilmesi, tecrübe ve ustalık gerektiren aşamalar içerir.

Üretim Metodu

Ilgın haşhaşlı kömbesinin üretim süreci belirli aşamalardan oluşur:

Hamur Hazırlanması ve Dinlendirilmesi: Un, su, tuz ve maya bir kap içerisinde yaklaşık 20 dakika boyunca yoğurularak pürüzsüz, parlak ve elastik bir kıvam elde edilir. Hazırlanan bu hamur, üzeri örtülerek oda sıcaklığında yaklaşık 20 dakika fermante olması için bekletilir. İlk dinlenme süresinin ardından hamurdan parçalar alınır ve bu parçalar yuvarlanarak bezelere dönüştürülür. Bezeler, ikinci bir 30 dakikalık dinlendirme sürecine tabi tutulur.

Hamur Açma ve İç Harç Hazırlama: Dinlenen bezeler yağlanmış bir yüzey üzerinde, elle bastırılarak yaklaşık 10 cm eninde ve 20 cm boyunda ince dikdörtgenler halinde açılır. Ayrı bir kapta, tercihen sarı haşhaş tohumlarından elde edilen ezme ile ayçiçek yağı karıştırılarak kömbenin iç harcı hazırlanır.

Şekil Verme ve İkinci Dinlendirme: Açılan dikdörtgen hamurların yüzeyine haşhaşlı iç harç özenle sürülür. Hamurun kenarları (üst ve alt) orta kısımda birleştirilerek kapatılır ve avuç içinde yuvarlanarak rulo (silindir) formuna getirilir. Bu aşamada, ruloların her yerinin eşit kalınlıkta olması, yapan kişinin becerisine bağlıdır. Hazırlanan bu haşhaşlı rulolar, yaklaşık yarım saat daha oda sıcaklığında bekletilir.

Burgu Yapma ve Katlama: Dinlenmiş olan haşhaşlı rulolar tekrar yağlı bir zemine alınır. Hamur, iki ucundan zıt yönlere doğru çekilip bükülerek (burgu yapılarak) esnetilir ve yaklaşık 30 cm uzunluğunda bir şerit oluşturulur. Bu şeridin kurumaması için aşırı inceltilmemesi önemlidir. Uzatılan bu burgu şeklindeki hamur, bir ucu ortaya ve diğer ucu da onun yanına gelecek biçimde katlanarak üç katlı bir yapı elde edilir. Son şekli verirken hamurun uçlarının eşit ve küt olması, pişme bütünlüğü için ustalık gerektiren bir noktadır.

Pişirme ve Servis: Son şekli verilen kömbeler tepsilere dizilir. Pişirme, önceden 250-300°C'ye ısıtılmış ve tercihen taş tabanlı fırınlarda 10 ila 15 dakika arasında gerçekleştirilir. Fırından çıktığında adet başına ortalama 180-200 gram ağırlığa ulaşan kömbeler, servis edilmeden önce üst üste konulmadan 15-20 dakika kadar dinlendirilir. Ilgın haşhaşlı kömbesinin sıcak tüketilmesi önerilir ve isteğe bağlı olarak bütün ya da dilimlenmiş halde sunulabilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Yeri

Ilgın haşhaşlı kömbesinin üretimi için belirlenen coğrafi sınır, Konya'nın Ilgın ilçe merkezini ve köylerini kapsar. Ürünün kendine has nitelikleri, kullanılan özel bileşenler, nesillerdir aktarılan üretim metodu ve bu metodun gerektirdiği yerel ustalık becerileri, kömbenin Ilgın ilçesiyle olan ün bağını pekiştirir. Bu nedenle, coğrafi işaret tescilinin gereği olarak, ürünün tüm üretim süreçlerinin bu sınırlar içinde yapılması zorunludur.

Denetim Süreci

Ürünün tescilli standartlara uygunluğunu denetleme sorumluluğu, Ilgın Ticaret ve Sanayi Odası'nın koordinasyonundadır. Bu oda ve Ilgın İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim mercii bu görevi yürütür. Denetimler, planlı olarak yılda en az bir kez ve gerekli görüldüğünde veya şikâyet durumunda her zaman yapılabilir. Yıllık denetim sonuçları, Ilgın Ticaret ve Sanayi Odası aracılığıyla Türk Patent ve Marka Kurumu'na raporlanır.

Denetimlerde başlıca şu noktalar kontrol edilir:

• Üretimde kullanılan bileşenler listesinin uygunluğu,
• Ilgın haşhaşlı kömbesinin hazırlanması, pişirilmesi ve servisi aşamalarının uygunluğu,
• Ilgın haşhaşlı kömbesi ibaresi ve mahreç işareti ambleminin kullanım biçiminin uygunluğu.