İnegöl büryanı / İnegöl mişörizi, Bursa ilinin İnegöl ilçesine özgü, coğrafi işaretle korunan geleneksel bir yemektir. Haşlanmış tavuk butları, tavuk parçaları veya kuzu etinin kavrulmuş pirinç pilavı ve domatesli-soğanlı harçla bir araya getirilip fırınlanmasıyla hazırlanır. Etlerin tepsiye dizilme biçimi kullanılan malzemeye göre değişir; genellikle sarmal bir düzenle yerleştirilir ve bu, yemeğin ayırt edici görsel özelliğini oluşturur. İnegöl mutfak kültüründe yer edinen bu yemek, yalnızca İnegöl ilçesi sınırlarında üretilip hazırlanabilir ve mahreç işareti amblemiyle tanımlanır.
İnegöl Büryanı / İnegöl Mişörizi (Türk Patent)
Ayırt Edici Özellikleri
Ürünün temel bileşenleri, kavrulmuş pirinç pilavı, kuru soğan, domates ve haşlanmış tavuk butu, tavuk parçaları ya da kuzu etidir.
Tescil numarası 1606 olan bu ürün, 03 Temmuz 2024 tarihinde resmen tescil edilmiştir. Başvuru numarası C2022/000077 olan tescil başvurusu, 24 Şubat 2022 tarihinde yapılmıştır. Tescil ettiren kurum İnegöl Belediyesi’dir ve belediyenin adresi Sinanbey Mahallesi, Nuri Doğrul Caddesi, No:1/1, İnegöl, Bursa’dır. Coğrafi işaretin türü mahreç işareti olarak belirlenmiş olup ürünün ün bağı ve üretim süreci yalnızca Bursa ili İnegöl ilçesi sınırları içinde gerçekleşmektedir.
Hazırlama sürecinde etin türüne göre dizilim şekli değişmektedir:
- Tavuk budu kullanıldığında, butların etli kısmı tepsinin kenarına, kemik ucu içeren kısmı ise tepsinin orta kısmına gelecek şekilde sarmal dizilir.
- Kuzu eti kullanıldığında, etler tepsinin kenarına yakın yerleştirilir; orta kısım boş kalıyorsa 1–2 parça kuzu eti ortaya konur.
- Doğranmış tavuk parçaları kullanıldığında, parçalar tepsiye yine sarmal biçimde dizilir.
Bu düzenleme, yemeğin ayırt edici geleneksel sunum biçimini oluşturur. İnegöl büryanı / İnegöl mişörizi, İnegöl ilçesi mutfak kültüründe uzun geçmişi ve yerel mutfakla kurduğu ün bağı sayesinde coğrafi işaret korumasına alınmıştır.
İnegöl Büryanı / İnegöl Mişörizi (T.C. İnegöl Belediyesi )
Tarif ve Üretim Metodu
Malzeme Listesi (10 Kişilik)
Et (seçenekli)
▪ 10 adet tavuk butu
▪ veya 550 g kuzu eti
▪ veya 550 g tavuk parçası
Pilav için
▪ 720 g pirinç
▪ 70 g tereyağı (pirinç kavurma için)
▪ 1.000 ml su (pirinç haşlama için)
Sebzeler
▪ 5 adet orta boy kuru soğan
▪ 4 adet orta boy domates (toplam 400 g)
Baharatlar
▪ 17 g tuz
▪ 5,5 g karabiber
Diğer
▪ 30 g tereyağı (soğan ve domates kavurma için)
▪ 1.000 ml su (et haşlama için)
▪ Gerekirse +150 ml haşlama suyu (pilav kuruluğunu önlemek için)
Yapılışı
Hazırlık ve pişirme süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur:
- Etin Haşlanması: Tavuk butları yıkanarak düdüklü tencereye konur, 1 litre su eklenir ve yaklaşık 40 dakika haşlanır. Kuzu eti veya tavuk parçaları kullanıldığında haşlama süresi 30–40 dakika arasıdır.
- Soğan ve Domatesin Hazırlanması: Bir tavada 30 g tereyağı eritilir, küp doğranan soğanlar eklenir ve kavrulur. Ardından kabuğu soyulup rendelenmiş domatesler ve karabiber eklenir, kavrulmaya devam edilir.
- Pilavın Hazırlanması: Yıkanan pirinç, 70 g tereyağı ile kavrulur. 1 litre su eklenir ve pirinçler suyu süzülmeden yuvarlak bir tepsiye yayılarak konur. Önceden 180 °C’ye ısıtılmış fırında 10 dakika suyunu çekmesi beklenir. Eğer pilav bu sürede fazla kurursa, haşlama suyundan 150 ml eklenir.
- Birleştirme ve Fırınlama: Fırından çıkan pilavın üzerine kavrulan soğan ve domates karışımı yayılır, üzerine haşlanmış tavuk butları, kuzu eti veya tavuk parçaları tarifte belirtilen şekilde yerleştirilir. Önceden 200 °C’ye ısıtılmış fırında yaklaşık 20 dakika pişirilir.
- Demleme ve Servis: Fırından çıkarılan tepsi başka bir tepsi ile kapatılarak 10 dakika dinlendirilir ve sıcak servis edilir.
Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları
İnegöl büryanı / İnegöl mişörizinin coğrafi ün bağı, yalnızca Bursa ili İnegöl ilçesiyle sınırlıdır. Ürünün tüm üretim aşamaları, tarifin uygulanması ve nihai yemeğin hazırlanması belirtilen coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmelidir. Bu sınırlama, ürünün geleneksel niteliğinin ve yerel mutfakla olan bağlarının korunmasını sağlar.
Kullanım Biçimi
Ürün veya ambalajı üzerinde “İnegöl Büryanı / İnegöl Mişörizi” ibaresi ve mahreç işareti amblemi bulunmalıdır. Ürünün veya ambalajının üzerinde yer alması mümkün olmadığında, bu ibare ve amblem işletmede kolayca görülebilecek bir noktada bulundurulur.
Denetim ve Koruma
İnegöl büryanı / İnegöl mişörizinin denetimi, İnegöl Belediyesi koordinatörlüğünde yürütülür. Denetim mercii; İnegöl Köfteci Aşçı Tatlıcı ve Benzerleri Esnaf ve Sanatkârlar Odası, İnegöl Halk Eğitimi Merkezi, İnegöl İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Hacı Sevim Yıldız-4 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve İnegöl Belediyesi’nden ürün konusunda uzman birer temsilciden oluşur.
Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet üzerine veya gerekli görülen durumlarda her zaman gerçekleştirilebilir. Denetimler sırasında; kullanılan bileşenlerin ve miktarlarının uygunluğu, üretim yönteminin tarifle uyumluluğu, mahreç işareti ve ibaresinin doğru kullanımı kontrol edilir. Denetim mercii, kamu veya özel kuruluşlardan, uzmanlardan hizmet alabilir. Tescil ettiren kurum, hukuki hakların korunması sürecini yürütür.
