İnegöl sütlü kadayıfı, Bursa’nın İnegöl ilçesine özgü, tel kadayıfın tereyağı ve ayçiçek yağı karışımı ile yağlanıp sarmal şekle getirilerek pişirilmesi ve süt, şeker, krema ile hazırlanan şerbetle şerbetlenmesiyle yapılan geleneksel bir tatlıdır. Altın sarısı rengi, sarmal formu ve sütlü şerbetiyle diğer kadayıf türlerinden ayrılır; isteğe bağlı olarak üzerine ince çekilmiş ceviz içi serpilerek servis edilir.
İnegöl Sütlü Kadayıfı (İnegöl Belediyesi)
Tescil ve Coğrafi İşaret Bilgileri
İnegöl sütlü kadayıfı, 9 Haziran 2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş olup başvuru numarası C2022/000080, başvuru tarihi ise 26 Şubat 2022’dir. Tescil ettiren kuruluş İnegöl Belediyesi’dir ve adresi Sinanbey Mahallesi, Nuri Doğrul Caddesi No:1, İnegöl, Bursa’dır. Coğrafi sınırı Bursa ili İnegöl ilçesi ile sınırlıdır. Coğrafi işaretin kullanım biçimi olarak, “İnegöl Sütlü Kadayıfı” ibaresi ve mahreç işareti amblemi ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer almakta; bu mümkün olmadığında ise işletmede kolayca görülebilecek bir yerde bulundurulmaktadır.
Ayırt Edici Özellikler ve Coğrafi Bağlantı
İnegöl sütlü kadayıfı, sarmal görünümü ile ayırt edilmektedir. Birim ağırlığı 80-100 gram, uzunluğu 7-10 cm ve eni 1-3 cm aralığındadır. İnegöl sütlü kadayıfının hazırlanmasında kullanılan bileşenler ve şerbetin hazırlanış şekli, İnegöl ilçesine özgüdür ve bu nedenle coğrafi sınır ile ürün arasında bir ün bağı mevcuttur. Ürün, İnegöl ilçesinin mutfak kültüründe önemli bir yere sahip olup özellikle bayramlar ve özel davet yemeklerinde ikram edilmektedir.
Tarif ve Üretim Metodu
Altı adet İnegöl sütlü kadayıfı hazırlanırken kullanılan bileşenler ve aşamalar aşağıda sıralanmaktadır.
Kadayıf İçin Gerekli Malzemeler
- 500 gram tel kadayıf
- 100 gram tereyağı
- 100 mililitre ayçiçek yağı
Şerbet İçin Gerekli Malzemeler
- 250 gram beyaz şeker
- 300 mililitre süt
- 200 mililitre su
- 100 mililitre krema
Üzeri İçin (İsteğe Bağlı)
- 50 gram ince çekilmiş ceviz içi
Şerbetin Hazırlanışı
Süt ve şeker bir tencereye alınır, şeker tamamen çözülene kadar karıştırılarak pişirilir. Ardından krema eklenir ve karışımın topaklanmaması için sürekli karıştırılarak yaklaşık 15-20 dakika kaynatılır. Kaynadıktan sonra ocaktan alınır ve soğumaya bırakılır.
Kadayıfın Hazırlanışı
Tereyağı bir tavada eritilmeye başlanır, ardından ayçiçek yağı eklenir. İki yağ tamamen birleşene kadar yaklaşık 5 dakika karıştırılır ve karışım ocaktan alınır. Tel kadayıf altı eşit parçaya ayrılır ve dikdörtgen ya da kare bir tepsiye yerleştirilir. Hazırlanan yağ karışımı kadayıfın tüm yüzeyine eşit şekilde sürülür, ardından yaklaşık 5 dakika bekletilir. Bu yağlama işlemi, kadayıfın sarılma sırasında dağılmasını önler.
Yağlanmış ve dinlendirilmiş kadayıf, avuç içine alınır ve elle içe doğru döndürülerek sarmal şekle getirilir. Sıkıca sarılan kadayıflar, ayrı bir pişirme tepsisine dizilir. Kadayıfın yağlandığı ilk tepside kalan yağ karışımı, sarmal kadayıfların üzerine dökülür; böylece fırınlama sırasında üst yüzeyin altın sarısı renk alması sağlanır.
Önceden 180°C’ye ısıtılmış fırında yaklaşık 30 dakika, üst yüzeyi altın sarısı olana dek pişirilir. Piştikten sonra 5 dakika dinlendirilir ve henüz sıcakken şerbet dökülür. Servis sırasında isteğe bağlı olarak üzerine ince çekilmiş ceviz serpilebilir. İnegöl sütlü kadayıfı, oda sıcaklığında iki gün, buzdolabında (4°C’de) bir hafta süreyle saklanabilir.
Coğrafi Sınırda Üretim ve Ün Bağı
İnegöl sütlü kadayıfının üretiminde kullanılan şerbet bileşenlerinin seçimi ve hazırlanış yöntemi, İnegöl ilçesine özgü bir gelenektir. Bu durum, ürünün coğrafi sınır ile ün bağı taşıdığını göstermektedir. Tüm üretim aşamalarının İnegöl ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Denetim ve Gözetim
İnegöl sütlü kadayıfının üretim ve işleme süreçleri, İnegöl Belediyesi’nin koordinasyonunda oluşturulan bir denetim heyeti tarafından izlenir. Bu heyet, İnegöl Belediyesi, İnegöl İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, İnegöl Köfteci, Aşçı, Tatlıcı ve Benzerleri Odası, İnegöl Halk Eğitim Merkezi ve Hacı Sevim Yıldız-4 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinden birer uzman personelden oluşur ve toplamda beş kişidir. Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet alındığında denetim gerçekleştirilir.
Denetimin esas aldığı temel kriterler şunlardır:
- Kullanılan bileşenlerin uygunluğu,
- Özellikle şerbetin hazırlanışı ve kadayıfın sarılması başta olmak üzere üretim yöntemine uyum,
- İnegöl sütlü kadayıfı ibaresi ve mahreç işaretinin doğru kullanımı.
Denetim sürecinde heyet, kamu veya özel kuruluşlardan ya da bu kuruluşlarda görevli uzman kişi veya kurumlardan destek alabilir ya da hizmet satın alabilir. Ürünün tescil ettireni, gerekli durumlarda hukuki süreçleri yürütmekle sorumludur.
