Tarihçesi

Caminin Banisi

İsmail Ağa Camii, Osmanlı Şeyhülislamı Ebu İshak İsmail Efendi tarafından 1723 yılında inşa ettirilmiştir. Caminin bulunduğu yer, banisinin kendi evidir ve Osmanlı’nın Lâle Devri’ne özgü barok mimari üslubunun İslami mimari ile sentezini yansıtan bir yapı olarak dikkat çeker. Caminin ölçüleri, Kâbe-i Şerîf’in en, boy ve yüksekliğine uygun olacak şekilde tasarlanmıştır.

Büyük İstanbul Depremi ve Sonrası

1894 yılında İstanbul’da meydana gelen büyük deprem, caminin ağır hasar görmesine neden olmuş ve minaresi yıkılmıştır. Cumhuriyet döneminde medreselerin kapatılmasıyla birlikte, caminin 200 yıllık medresesi uzun yıllar bakımsız bırakılmış ve metruk bir yapıya dönüşmüştür. Uzun süre harap halde kalan cami, bu süreçte ibadete kapalı kalmıştır.

Yeniden Yapılışı

1952 yılında, Vakıflar İdaresi’nin denetiminde ve halkın katkılarıyla cami aslına uygun şekilde yeniden inşa edilerek ibadete açılmıştır. Bu süreçte camiye harim büyüklüğünde betonarme bir ek bina eklenmiş, ayrıca eski şadırvanın yerine sekiz sütunlu, mermer hazneli ve barok kabartmalı yeni bir şadırvan yapılmıştır. Caminin bu tadilatında II. Abdülhamid tarafından Fatih’te müderrislik yapan Batum-Ahıskalı Ali Haydar Efendi'ye hediye edilen altınlar da kullanılmıştır. Burada 1954 yılında imamlığa başlayan Mahmut Ustaosmanoğlu, 1997 yılına kadar bu görevini sürdürmüştür.

Günümüzde Caminin İşlevi

İsmail Ağa Camii, yalnızca bir ibadet yeri olmanın ötesinde, İslami ilimler merkezi olarak da faaliyet göstermektedir. 1954 yılında Mahmud Efendi, caminin imamı olduktan sonra, cami, tasavvufi ilimlerin öğretildiği bir merkez haline gelmiştir. Günümüzde de dini ve sosyal etkinlikler, medrese eğitimi ve sohbet halkalarıyla faaliyetlerini sürdürmektedir.

Mimari Özellikleri

Caminin ana kubbesi, iki yanda üçer küçük kubbe ile desteklenmiştir. İç mekânda, üç tarafı sekiz mermer sütun üzerine oturan ahşap, kadınlar mahfili bulunmaktadır. Minber tamamen mermerden, vaaz kürsüsü ise ahşaptan yapılmıştır. Minare, kesme taştan olup tek şerefelidir ve girişi kadınlar mahfilinden sağlanmaktadır.

Caminin haziresinde, banisi Şeyhülislam Ebu İshak İsmail Efendi, büyük oğlu İshak Efendi, küçük oğlu Şeyhülislam Mehmet İshak Efendi ve diğer şeyhülislamlar yatmaktadır. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlarından Ömer Nasuhi Bilmen ve Ahıskalı Şeyh Ali Haydar Efendi de bu camide hatiplik yapmıştır.

Konumu

İsmail Ağa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Çarşamba semtinde, Manyasızâde Caddesi üzerinde yer almaktadır. Cami, tarihi yarımadanın önemli noktalarından birinde konumlanmış olup, çevresinde Osmanlı ve Bizans dönemine ait birçok yapı bulunmaktadır.

Çevresindeki Önemli Yapılar

Yavuz Sultan Selim Camii: Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim tarafından yaptırılan ve İstanbul'un en yüksek noktalarından birinde konumlanan bir camidir.

İsmet Garibullah Hazretleri Türbesi: Osmanlı tasavvuf geleneğinde önemli bir yeri olan İsmet Garibullah'ın kabrini barındıran bu türbe, ziyaretçiler için önemli bir tasavvufi durak niteliğindedir.

Fener Rum Patrikhanesi: Haliç kıyısında yer alan bu yapı, Ortodoks dünyasının en önemli dini merkezlerinden biridir.

Balat Semti: Osmanlı döneminden kalma tarihi sokakları, renkli evleri ve kültürel çeşitliliğiyle ünlü olan Balat, eski sinagoglar, Rum Ortodoks kiliseleri ve Yahudi yerleşim yerleriyle dikkat çeker.

Medreseler: Cami çevresinde Osmanlı döneminden kalma birçok medrese yer almakta olup, bunlar İslami ilimlerin öğretildiği ve Osmanlı eğitim sisteminin önemli bir parçasını oluşturmuş olan kurumlardır.