Köken

Iztırar kelimesi, Türkçeye Arapça ḍrr kökünden gelen iḍṭirār (اضطرار) sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcük, “aşırı sıkıntı, mecburiyet” anlamlarına gelir ve Arapçada “eksiltti, bozdu” manasındaki ḍarra (ضَرَّ) fiilinden türetilmiştir. Kelime köken olarak, bir zaruret veya sıkıntı karşısında “zorunda kalma” durumunu ifade eder.

Kullanım Alanları

• Hukuk ve Mecelle: İslam hukuku ve Osmanlı medeni kanunu olan Mecelle'de, kişinin kendi iradesi dışında, hayati bir tehlike veya ağır bir baskı (ikrah) altında kalarak suç işlemesi veya borçlanması durumunu (zaruret hali) tanımlayan temel bir kavramdır. (Örn: "Iztırar, gayrın hakkını iptal etmez.")
• Edebi ve Duygusal Anlatım: Edebiyatta, aşığın çektiği acıyı, ruhsal bunalımı veya kader karşısındaki çaresizliği lirik bir dille ifade etmek için kullanılır.
• Resmî ve Formel Dil: Eski diplomatik veya idari metinlerde, bir kararın keyfi değil, şartların zorlamasıyla (mecburiyetten) alındığını vurgulamak amacıyla kullanılır.