Jean-François Millet, Başak Toplayan Kadınlar (The Gleaners) adlı eserini 1857 yılında, 1848 Devrimi’nden dokuz yıl sonra tamamlamıştır. Realizm akımının etkisiyle yapılmış olan bu tablo, dönemin Fransasındaki toplumsal yapıyı, sınıf ayrımlarını ve emek ilişkilerini yansıtması bakımından dikkat çekicidir. Bugün Paris’teki Orsay Müzesi’nde sergilenmektedir.
Jean-François Millet’nin Başak Toplayan Kadınlar Tablosu (Open Art Images)
Eserde ön planda üç kadın figürü yer alır. Kadınların boyut olarak büyük çizilmesi ve kompozisyonda merkezî bir konumda bulunmaları, onların temsili anlamda önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Bu figürler, kırsal kesimde çalışan işçi-emekçi sınıfı temsil ediyor olabilir. Buna karşılık arka planda görülen yüksek buğday yığınları ve kalabalık işçi grubu, büyük bir üretimi işaret ederken; başak toplayan kadınların ellerindeki ve heybelerindeki ürün miktarı oldukça azdır. Bu durum, bu kadınların emeğinin karşılığını alamadığını ve toplumsal üretimden çok az pay aldığını göstermektedir.
Arka plandaki süvari figürü, büyük olasılıkla tarladaki işçileri denetleyen bir çavuş ya da yönetici konumundadır. Bu figürün kadınlarla ilgilenmemesi, onların emeğinin ikincil ve önemsiz görüldüğüne işaret edebilir. Tablo, bu yönüyle yalnızca sınıflar arasındaki farkı değil, aynı zamanda emekçi sınıf içindeki hiyerarşiyi de ortaya koymaktadır.
Kadın figürlerinin yüzleri belirsiz şekilde çizilmiştir. Ancak fiziki görünümleri, yoksul ve cılız değil; sağlam yapılı ve göreli olarak iyi giyimli görünmektedir. Bu durum, o dönemin köylü kadınlarının gerçek yaşam koşullarıyla tam örtüşmeyebilir. Bu yaklaşım, sanatçının köylü yaşamına duyduğu saygı ya da dönemin baskı ortamına yönelik bir ölçülülük kaygısı ile açıklanabilir.
Tablonun genelinde Fransa'nın verimli toprakları ve güçlü üretim kapasitesi vurgulanırken, ön plandaki kadın figürleri üzerinden bu üretimden kimlerin ne ölçüde pay aldığı sorusu gündeme gelir. Arka plandaki buğday yığınları ile ön plandaki birkaç başak arasındaki fark, toplumsal eşitsizlikleri görselleştirir. Böylece eser, devrimin vaat ettikleri ile elde edilenler arasındaki mesafeyi de ima etmektedir.
Millet’nin bu eseri, döneminde üst sınıflar tarafından ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Tablo, kırsal işçilerin yaşam koşullarını görünür kıldığı ve göz ardı edilen bir kesimi sanatsal temsille öne çıkardığı için tepkilere neden olmuştur. Böylece Başak Toplayan Kadınlar, yalnızca sanatsal değil; tarihsel ve toplumsal anlamlar da taşıyan bir yapıta dönüşmüştür.