Karataş kıddesi, Adana’nın Karataş ilçesine özgü, mahreç işareti ile tescillenmiş geleneksel bir çörektir. Ekmeklik buğday unu, yaş maya, margarin, ayçiçek yağı, susam, çörek otu, tarçın, karanfil, muskat ve tuz ile hazırlanan hamur, spiral biçiminde şekillendirilip özel bir baharat karışımıyla kaplanarak fırında veya tandırda pişirilir. Kıtır dokusu, belirgin baharat aroması ve dairesel formu ile ayırt edici özellikler taşıyan bu ürün, özellikle kıştan bahara geçiş dönemlerinde, bayramlarda ve yerel etkinliklerde tüketilir. 

Ayırt Edici Özellikler

Karataş kıddesi, Adana ilinin Karataş ilçesinde üretilen ve mahreç işareti ile tescillenmiş geleneksel bir çörek türüdür. Ürün, ekmeklik buğday unu, yaş maya, margarin, ayçiçek yağı, susam, çörek otu, tarçın, karanfil, muskat, tuz ve su içeren zengin bir karışımdan elde edilen hamurun şekillendirilip pişirilmesiyle hazırlanır. Dış yüzeyine aynı aromatik baharatlar ile hazırlanan özel bir karışım sürülerek karakteristik lezzeti ve kıtır yapısı oluşturulur.

Şekil itibarıyla dairesel formda ve spiral (salyangoz kabuğu gibi) kıvrımlı yapısıyla dikkat çeken bu ürün, kıtır dokulu ince kenarları ve baharatlı dış kaplaması ile ayırt edilir. Üretim sonunda yaklaşık 15 cm çapında ve 1 cm kalınlığında olan Karataş kıddesi, tandır veya fırında 150-160 ºC’de 30-35 dakika süreyle pişirilir.

Malzemeler ve Hazırlık Süreci

Karataş kıddesinin hamur bileşimi şu şekildedir:

• 1 kg ekmeklik buğday unu
• 40 g yaş maya
• 125 g margarin
• 150 g ayçiçek yağı
• 150 g susam
• 15 g çörek otu
• 10 g tarçın
• 10 g karanfil
• 10 g muskat
• 10 g tuz
• 200 g ılık su

Hamur bileşenleri uygun şekilde karıştırılarak yoğrulur ve yaklaşık 40 dakika ile 1 saat arasında mayalandırılır. Mayalanmış hamurdan yumurta büyüklüğünde parçalar alınır, bu parçalar 15 cm uzunluğunda silindirik formda şekillendirilir. Silindirin ortası kanal şeklinde oyulur ve bu kanala baharatlı dolgu karışımı eklenir. Karışım şu içerikleri barındırır:

• 150 g ayçiçek yağı
• 250 g susam
• 40 g çörek otu
• 10 g tarçın
• 10 g karanfil
• 10 g muskat

Kanal doldurulduktan sonra, silindirik hamur spiral şeklinde sarılarak çörek formu elde edilir. Üzerine aynı karışımdan tekrar sürülür, yaklaşık 15 dakika dinlendirilir. Daha sonra işaret ve orta parmaklarla bastırılarak dairesel form genişletilir ve kıtır dokunun oluşması sağlanır. Hamur tepsilere dizilerek tandırda veya fırında pişirilir. Pişirme sonrası 15 dakika soğutulup uygun ambalajlarda satışa sunulur.

Tarihsel ve Kültürel Bağlam

Karataş kıddesinin üretimi Karataş ilçesinde uzun geçmişe sahip bir gelenektir. Özellikle kıştan bahara geçilen dönemlerde, bayramlarda, festivallerde ve diğer özel günlerde ikram edilmesi nedeniyle ürün, coğrafi sınır ile güçlü bir ün bağı taşır. Bu kültürel bağlam, ürünün yalnızca teknik bir üretim sürecine değil, aynı zamanda bölgesel kimlik ve gelenekle bütünleşen bir toplumsal rol üstlendiğini göstermektedir.

Üretim Alanı ve Coğrafi Sınır

Karataş kıddesinin üretimi yalnızca Adana ili Karataş ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilebilir. Ürünün geçmişe dayalı kültürel niteliği ve yöreye özgü üretim yöntemi bu coğrafi sınırı zorunlu kılmaktadır. Üretimin coğrafi sınır içinde gerçekleşmesi, ürünün mahreç işareti ile tescillenmesinin temel dayanaklarından biridir.

Etiketleme ve Kullanım Şartları

Karataş kıddesi, satışa sunulduğunda ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde "Karataş Kıddesi" ibaresi ve mahreç işareti amblemi ile tanımlanır. Bu unsurlar ürün üzerinde kullanılamıyorsa, işletme içinde kolayca görülebilecek bir konumda yer almalıdır.

Denetim ve Kontrol Süreci

Ürünün coğrafi işaret tesciline uygun olarak üretildiğinin kontrolü, Karataş Belediyesinin koordinasyonunda yürütülmektedir. Denetim organı, Karataş Belediyesi, Karataş Esnaf ve Sanatkârlar Odası ve Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden birer uzmandan oluşan üç kişilik bir heyettir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir; ihtiyaç veya şikâyet durumunda ise her zaman yapılabilir. Bu denetimlerde, bileşenlerin oranları, üretim yöntemi ve işaret kullanımına dair uygunluk değerlendirilir. Ayrıca kamu kurumları, özel kuruluşlar ya da uzman bireylerden hizmet alınması mümkündür.