Karslıoğlu Konağı, Yozgat il merkezinde yer alan ve 1883 yılında inşa edilen üç katlı tarihî bir sivil mimarlık örneğidir. Genç Osmanlı dönemine tarihlenen yapı, 1929-1936 yılları arasında Yozgat Belediye Başkanlığı yapan Yusuf Karslıoğlu’nun mülkiyetine geçmesiyle bugünkü adını almıştır.
Tarihçe
1883 yılında inşa edilen konak, Genç Osmanlı dönemine ait bir yapı olarak tanımlanır. Kapı sövelerine kazınmış haç motifleri ve güneydeki sundurma üzerinde yer alan üçgen alınlıktaki Rumca yazıttan, yapının geçmişte Rumlara ait olduğu anlaşılmaktadır. Yazıtta yer alan 1883 tarihi, inşa yılını göstermektedir.
1925 yılında Yozgat Valiliği tarafından resmî konut olarak kullanılmaya başlanmış, 3 Şubat 1934 tarihinde Atatürk’ün Yozgat’a gerçekleştirdiği ziyarette misafir edildiği yer olmuştur. 1929-1936 yılları arasında Yozgat Belediye Başkanlığı yapan Yusuf Karslıoğlu tarafından satın alınarak uzun süre şahsi konut olarak kullanılmıştır. Bu nedenle yapı, “Karslıoğlu Konağı” adıyla anılmaktadır. 1936 yılından itibaren özel konut olarak kullanımı sürmüş; 1977 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kamulaştırılarak Arkeoloji Müzesi’ne dönüştürülmek üzere koruma altına alınmıştır.
Karslıoğlu Konağı (Türkiye Kültür Portalı)
Mimari Özellikler
Yapı, bodrum katla birlikte üç katlıdır. Bazı kaynaklarda bodrum kat hariç iki katlı olarak da geçmektedir. Dikdörtgen planlı olan konak, kare ya da dikdörtgen formlu bir parsel üzerine, bahçe içinde ve iki cephesi sokağa dönük olacak şekilde konumlanmıştır. Çevresi yüksek taş duvarlarla çevrilerek mahremiyet sağlanmıştır. Çatı örtüsü, geleneksel kırma çatı tipindedir.
Konağın temelleri moloz taşla oluşturulmuş; zemin kat, işlenmesi kolay sarı renkli kesme taşlarla (Nevşehir taşı benzeri köfeki taşı) inşa edilmiştir. Üst katlarda ise ahşap karkas arasına taş, helik taş ya da kerpiç doldurularak bağdadi tekniğiyle örülmüş duvarlar yer almakta ve bu yüzeyler sıva ve badana ile kaplanmıştır.
Ana giriş, güney cephede yer almakta; taş çerçeveli ve yuvarlak kemerli bir sundurmayla sağlanmaktadır. Üst kata (birinci kat) doğu yönündeki küçük bir kapıdan beş basamaklı taş merdivenle ulaşılır. Birinci kat girişi, yuvarlak kemerli ve dört sütunlu revakla biçimlendirilmiştir. Revak sütunları sarı kesme taştan yapılmış olup İyonik başlıklıdır. Revak üzerindeki oymalı tonoz kısmı, sonraki dönemlerde betonla kaplanmıştır.
İç mekânda, sekizgen sofa etrafında odalar sıralanmıştır. Salon ve odaların tavanlarında ince işçilikle bezenmiş ahşap giydirmeler bulunmaktadır. Kapı ve dolap kapaklarında da yerel ahşap işçiliği örnekleri dikkat çeker. Güneybatı köşesinde, önemli konuklar için ayrıldığı düşünülen özel bir oda yer almakta ve bu bölümdeki tavan bezemeleri diğerlerine kıyasla daha ayrıntılıdır.
Salonun güney ucunda, eyvanı andıran bir düzenleme yer almakta ve önünde bir balkon bulunmaktadır. İkinci kat, güney-kuzey yönünde cepheden çıkıntı yapar şekilde düzenlenmiştir. Alt kısmı “S” biçimli konsollarla taşınmakta; balkon tabanı ise sonradan betonla kaplanmıştır. Balkon pencereleri yuvarlak kemerli ve ahşap çerçevelidir.
Koruma ve Restorasyon Süreci
Karslıoğlu Konağı, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren tarihî ve mimari değeri dolayısıyla korunması gereken kültür varlıkları arasında değerlendirilmiştir. Yapı, 1977 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kamulaştırılmış ve arkeoloji müzesi işleviyle yeniden kullanılmak üzere istimlak edilmiştir.
İlk kapsamlı restorasyon çalışmaları 1990 yılında gerçekleştirilmiş; bu süreçte taşıyıcı sistem güçlendirilmiş, zemin ve üst katlardaki bozulmuş duvar yüzeyleri onarılmış, ahşap tavan ve doğramalarda özgün malzeme ve tekniklere uygun müdahaleler yapılmıştır. Ayrıca yapının çatısı yeniden düzenlenmiş ve bazı işlevsel bölümler yeniden yapılandırılmıştır.
Restorasyon uygulamalarında konağın mimari özgünlüğüne ve malzeme bütünlüğüne özen gösterilmiş, kültürel miras değerinin korunması hedeflenmiştir. Günümüzde yapı, müze işleviyle kamuya açık biçimde hizmet vermeye devam etmektedir.
