Kavânîn-i Yeniçeriyân, Yeniçeri Ocağı hakkında özgün bilgiler veren bir yazma eserdir. Osmanlı Tarihi çalışmacıları tarafından içerdiği bilgilere sık sık başvurulan değerli bir kaynak kitaptır. Genel olarak "Kavânîn-i Yeniçeriyân" olarak bilinen eserin bilinen on nüshası bulunmaktadır. Bu nüshaların bir kısmında eserin ismi farklı şekillerde ifade edilmiştir. Eserin yazarı belli olmamakla birlikte 1606 yılında yazıldığı metinden anlaşılmaktadır. Bu eserin sadece kanunların derlendiği bir "kanun kitabı" olduğunu söylemek hatalı bir yaklaşım olacaktır. Eser içinde yer alan bilgilere bakıldığında kendisi de bir yeniçeri olan yazarın Yeniçeri Ocağı ile ilgili âdet, gelenek ve bidatları kendi deneyimleri ve dedelerinden duyduğu bilgiler neticesinde aktardığı anlaşılmaktadır.
Eser dokuz bölümden (bâbdan) oluşmaktadır. Bölümlerin içeriği ise şöyledir;
1.Bölüm: Acemi oğlanlarının toplanması nasıl olur, toplamaya memur olanlara ne talimat verilir ve toplayıcılar kimlerdir? Acemi oğlanlar İstanbul'a gelince nasıl yoklanır? Rumeli ve Anadolu Ağasına teslim olunduktan sonra nasıl satılır? Bunların Türk'e verilmesine kimler sebep olmuştur? Satılmalarında yarar nedir? Yazıldıktan sonra torba, saray, Gelibolu ve bostana verildikleri zaman ulufeleri nasıl tayin olunur? Bunların görevleri ve gemileri nedir? Çorbacıları kimlerdir?
2.Bölüm: Acemi oğlanları kapıya çıktıklarından nasıl dağıtılırlar. Ne giyerler? Bunların odalarının kanun ve kuralları nedir? Oda kethüdaları ve baş odabaşıları nedir? Odabaşı ve vekil-i harç nedir? Yeniçeri yetimlerinin üç ayda on beş akçesinin yeniçeri arasında çıkmasının sebebi nedir? Günde yarımşar akçe fodla harcı verilmesi nedir? Harç verilmek ve birer kile fodla katibinden almak nedir? Yay ve yaka harcı nedir? Üç ayda birer buçuk günlükleri eksik çıkmaya sebep nedir? Yeniçeri yoldaşlarının ağaya hizmetleri nasıldır?
3.Bölüm: Yeniçerilerden ağaya hizmet edenlerin yolu nasıldır? Korucu olduklarında ne ile olmuşlardır? İlk önce korucu olacak yoldaşlar nasıl kimselerdir? Ağanın hizmetinde olan seraser kuşaklı kullukçular kaç kişidir? Adları ve yolları nedir? Seferde hizmeti görülen ve yararlık eden yoldaşların yolları nedir? Sipahi olanlar kaç akçe ile olurlar? Hangi bölüğe kayıt olagelmişlerdir, tirkeş bahaları kaç akçedir?
4.Bölüm: Sekbanbaşıların eskiden beri ağa olmalarına sebep nedir? Otuz dört bölükleri olması nedendir? Bölükbaşıları kaçtır ve yolları nedir? Kethüdaları ve katipleri nedir? Yaya ve atlı sekbanları nedir?
5.Bölüm: Sekbanbaşının ağalıktan alınarak içeriden ağa çıkması kimin zamanında olmuştur? Saksoncubaşı ve zağarcıbaşı ve turnacıbaşı nedir? Yolları ve ulufeleri nedir? Atlı zağarcılar nedir? Yeniçeri kethüdası ve baş çavuş ve kethüda yeri nedir? Muhzırbaşı, hasekiler ve deveciler nedir? Bunların yolları nedir? Solaklar nedir ve solakbaşı nedir? Kethüdaları, odabaşıları, müteferrikaları, yayabaşıları, bölükbaşıları ve sair ocak ağaları nedir?
6.Bölüm: Yeniçeri odalarını kimler yaptırmıştır? Orta Mescidini kim yaptırdı? Yeni ve eski odalar nedir? Ağa bölüklerini kimler kurdu? Odalara kapı yapıp içeri girmeyi yasaklamak için kapıcıları kim tayin etti? Ocaktaki talimhaneyi kim yaptırdı? Talimhanecibaşı bölükbaşı iken mücevveze giymesine sebep nedir? Ocak ağaları ve yaya beyleri nedir? Ağa imamı nedir? Müezzini nedir? Kimin zamanında ihdas olundu? Solaklar üç yüz nefer iken dört yüz olmasına kim sebep oldu?
7. Bölüm: İstanbul ağalarının görevleri nedir? Anadolu ve Rumeli ağası olacak kimseler nasıl kimselerdir? Acemi yayabaşıların yolları ve kullukları nedir? Acemi oğlanı kethüdası nedir? Aşçıbaşıların yolları nedir? Çavuşları nedir?
8.Bölüm: Yeniçeri katibi nedir; görevleri ve ulufesi nasıldır? Yeniçeri katibi olacak kimse nasıl olmalıdır? Şakirdleri nedir? Yolları nedir? Hizmetleri, zarar ve fesatları nedir? Ağanın divan katibi kimdir ve hizmeti nedir? Ağanın kapı şakirdleri nedir kimin zamanında ihdas olunmuştur? Fayda ve zararları nedir? Görevleri nedir? Mukabeleciler nedir ve hizmetleri nedir? Nasıl mukabele olunur? Ocak da olan katipler nedir? Acemi katibi nedir? Ocakta olan diğer katipler nedir?
9.Bölüm: Eski kanunda olmadığı halde yapılan uygulamalar nelerdir? Bunların uygulamaya konmasının sebepleri nelerdir?
