Köken

Kaziye kelimesi, Türkçeye Arapçadaki kaḍiyya(t) (قضية) sözcüğünden geçmiş olup, temel anlamları arasında “dava, mesele, iddia” ve mantık terimi olarak “önermedir.” Arapçada bu kelime, kaḍā (قضى) fiilinden türetilmiştir. kaḍā, “yargılamak, hükme bağlamak, karara varmak” anlamına gelir. kaḍiyya, bu fiilden faʿla(t) vezniyle türetilmiş dişil bir isim olup, “hükme konu olan şey” ya da “sonuçlandırılması gereken mesele” anlamı taşır. Bu yapı, Arapçanın klasik türetim sistemi içinde yer alır ve hukuk, mantık, siyaset gibi alanlarda terimleşmiştir.

Kullanım Alanları

• Hukuk: “Bir kaziyeye dönüşen olay”, “kaziye konusu” gibi kullanımlarda, çözümlenmesi gereken hukuki veya toplumsal meseleyi ifade eder.
• Mantık ve felsefe: Kaziye, özellikle klasik mantıkta, doğruluk değeri taşıyan önerme anlamında teknik bir terimdir (“bütün insanlar ölümlüdür” gibi).
• Gündelik dil ve düşünsel tartışma: “Bu, artık basit bir konu değil, ciddi bir kaziyedir” gibi kullanımlarla, meseleye resmiyet ya da derinlik kazandırmak amacıyla mecazi olarak kullanılır.
• Klasik metinler ve tercümeler: Osmanlı dönemi felsefe ve kelam metinlerinde, kaziye terimi Aristo mantığının kavramsal çevirisi olarak önemli bir yer tutar.