Keşan Siğilli Bamyası, Türkiye'nin Edirne ili Keşan ilçesine bağlı Siğilli, Türkmen, Kılıçköy, Boztepe, Şabanmera, Karlıköy, Kızkapan ve Karahisar köylerinde yetiştirilen bir bamya çeşididir. Bu ürün, Sultani Bamya türünden elde edilir ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında menşe adı olarak 26 Aralık 2019 tarihinden itibaren korunmak üzere 7 Aralık 2020 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil numarası 617 olup, tescil ettiren kurum Keşan Ticaret ve Sanayi Odası'dır.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Keşan Siğilli Bamyası, koyu yeşil renkli, düzgün ve beşgen köşeli meyvelere sahip bir çeşittir. Meyve eti yumuşaktır; hasat gecikmelerinde selülozlaşma yavaş ilerler. Tüysüz yapısı, küçük çekirdekleri ve sulama gerektirmemesi, bu bamyayı diğer türlerden ayıran başlıca özellikleridir. Bölgenin kumlu-tınlı toprak yapısı ve nisan yağmurlarından sonraki az yağış, yetiştiricilik için avantaj sağlar.
Kök sistemi, ana kazık kök etrafında dallanmış ikincil kazık kökler ile sınırlı yan ve saçak köklerden oluşur; derin topraklarda 100-120 cm derinliğe ulaşabilir. Gövde tüysüz, açık yeşil-sarımtırak renkte olup, kuru koşullarda 65-90 cm, yağışlı dönemlerde 2-2,5 m boya erişebilir. Yapraklar orta irilikte, yaklaşık 150-200 cm² alanlı ve 20 cm sap uzunluğundadır; pamuk veya asma yaprağına benzer. Çiçekler parlak sarı taç yapraklı, sap ve çanak bağlantıları mor renktedir; erselik yapıdadır ve büyük ölçüde kendine döllenir. Meyveler tombul şekilli, yeşil renkli ve tüysüzdür; hasat döneminde 1,5-2 cm'den 8-10 cm'ye, olgunlaşmada 30 cm'ye kadar uzayabilir.
Tarihçe ve Üretim Yöntemi
Bamya yetiştiriciliği bölgede 1965'li yıllarda başlamış, ilk etapta köy halkı kendi ihtiyaçları için elle çapa ile ocak açarak üretim yapmıştır. 1980'li yıllardan itibaren tohumlar mibzerle ekilmeye başlanmıştır. Üretim, toprak işleme sonrası düz tarlaya havalı (pnömatik) veya üniversal mibzerlerle ekimle gerçekleştirilir; ekim dönemi hava koşullarına bağlı olarak nisan sonu veya mayıs başıdır.
Dekar başına 400-600 g (havalı mibzer) veya 1-1,5 kg (üniversal mibzer) tohum kullanılır. Sulama yapılmaz çünkü çeşit, suyu sevmez. Hastalıklar arasında külleme, zararlılar arasında ise yaprak bitleri öne çıkar; ilaçlama genellikle yaprak bitlerine karşı yapılır. Gübreleme, ekimle birlikte toprağın ihtiyacına göre 10-15 kg/dekar 15-15-15 veya 15-46-0 taban gübresi ile sınırlıdır. Yabancı ot mücadelesi için 3-4 kez çapalama uygulanır.
Hasat, ekimden 55-60 gün sonra başlar ve eylül sonuna kadar sürer; yaklaşık 3 aylık bir dönemdir. Meyveler 1,5-3 cm uzunluğunda elle toplanır, iki günde bir olgunlaşır ve haftada 3-4 kez hasat edilir. Dekardan ortalama 10-15 kg ürün alınır, sezon toplamı 360-540 kg/dekar civarındadır.
Kullanım ve Denetim
Ürün, "Keşan Siğilli Bamyası" ibaresi taşıyan logo ve menşe adı amblemi ile işaretlenir; bu amblem ürün veya ambalaj üzerinde yer alır, kullanılamıyorsa işletmede görünür şekilde bulundurulur. Denetimler, Keşan Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Keşan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Keşan Belediyesi ve Trakya Üniversitesi Keşan Meslek Yüksekokulu'ndan uzmanlarla oluşan en az üç kişilik merci tarafından yürütülür.
Yıllık en az bir denetim yapılır, şikayet durumunda ek kontroller gerçekleştirilir. Denetimler tohum, bahçe bakımı, fiziksel özellikler ve amblem kullanımını kapsar; gerektiğinde ürün analizi yapılır. Denetim merci, uzman kişi veya kuruluşlardan destek alabilir; tescil ettiren kurum hukuki korumayı üstlenir.
Ek Bilgiler
Üretim metodu, tohumdan fideye kadar geçen süreçte toprağın hava şartlarına bağlı olarak ekimden 55-60 gün sonra hasatla sonuçlanır. Hasat edilen bamyalar, 1,5-3 cm aralığında elle toplanır ve sezonda dekara 360-540 kg ürün elde edilir. Denetim süreci, ürünün özgünlüğünü ve kalitesini korumak için düzenli olarak gerçekleştirilir.
