Konya Yağ Somunu, Konya ilinde üretilen ve yöre halkı tarafından uzun süredir tüketilen bir fırıncılık ürünüdür. Geleneksel yöntemlerle hazırlanan bu ürün, Konya mutfağında özellikle kahvaltılık olarak kullanılmakta ve çeşitli iç harçlarla zenginleştirilmektedir. Ürünün üretim ve tüketim biçimi zamanla değişime uğramış, farklı malzemelerle çeşitlendirilmiş ve yerel mutfak uygulamalarının bir parçası olarak günümüze kadar ulaşmıştır. 2022 yılında coğrafi işaret alarak tescillenmiş ve mahreç işaretiyle koruma altına alınmıştır.

Tarihçe

Kaynak kişilerin aktardığı bilgilere göre, Konya Yağ Somunu’nun ilk kez 1939 yılında üretildiği belirtilmektedir. Başlangıçta sade hamur üzerine yağ eklenerek hazırlanmış, zamanla iç malzeme olarak peynir ve çeşitli et ürünleri kullanılmaya başlanmıştır. Ürünün günümüzdeki biçimi yaklaşık 10–15 yıl öncesine tarihlendirilmekte olup, üretimi Konya dışındaki bazı illerde de sürmektedir.

Üretim Yöntemi ve İçerik

Konya Yağ Somunu, buğday unu, tuz, su ve maya ile hazırlanan mayalı hamurdan üretilmektedir. Hamur, dinlendirme ve bezelenme aşamalarından sonra taş tabanlı fırınlarda pişirilir. İlk pişirme sonrasında somun yatay olarak kesilerek içine peynir, sucuk, pastırma veya kavurma gibi iç malzemeler yerleştirilir. Üzerine tereyağı sürüldükten sonra tekrar fırına verilir ve sıcak olarak servis edilir.

Yapısal Özellikler

Ürünün dış yüzeyi susam, çörekotu ve tercihe bağlı olarak haşhaşla kaplanmaktadır. Somunun iç hacminin genişlemesi için hamurun yüksek maya içeriğine sahip olması tercih edilmektedir. Ortalama 300 gram olarak üretilen ürünün yaklaşık 180 gramını hamur, 120 gramını ise iç harç malzemeleri oluşturmaktadır.

Standart Reçete

Standart üretim reçetesi kapsamında, 50 kg un, 30 litre su, 300 gram maya ve 250 gram tuz içeren hamur hazırlanmakta; her bir ürün için yaklaşık 120 gram iç malzeme (peynir, sucuk, pastırma, kavurma) ve 10 gram tereyağı kullanılmaktadır. Üzerine ortalama 5 gram çörekotu ve susam serpilmekte; haşhaş isteğe bağlıdır. Pişirme süreci odun ateşli taş fırınlarda yürütülmektedir.

Pişirme Ekipmanları

Ürünün pişirilmesinde geleneksel Konya kara fırınları kullanılmaktadır. Yakıt olarak çam ve meşe gibi alevli yanma sağlayan odun türleri tercih edilmektedir. Bu yöntemle pişirme, ürünün istenilen hacim ve renk özelliklerini kazanmasına katkı sağlamaktadır.

Çeşitleri

Konya Yağ Somunu, temel olarak peynirli, sucuklu, pastırmalı, kavurmalı ve karışık (atom) çeşitlerde üretilmektedir. Kullanılan peynir türleri arasında özellikle küflü peynir öne çıkmaktadır. Bazı üreticiler ürün çeşitliliğini artırmak amacıyla helvalı veya tahinli çeşitler de hazırlamaktadır.

Tüketim Özellikleri

Konya Yağ Somunu ağırlıklı olarak kahvaltı öğününde tüketilmektedir. Ürünün içeriği nedeniyle genellikle sabah saatlerinde, özellikle kış mevsiminde tercih edildiği belirtilmektedir. Tüketici profili zamanla genişlemiş; yerel halkın yanı sıra genç bireyler ve dışarıdan gelen ziyaretçiler tarafından da talep görmeye başlamıştır.

Coğrafi İşaret ve Denetim

Konya Yağ Somunu, 25 Ağustos 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işaretiyle tescillenmiştir. Tescil ettiren kurum Konya Büyükşehir Belediyesi’dir. Ürünün bileşenleri, üretim metodu ve coğrafi sınırı belirlenmiştir. Denetimler Konya Büyükşehir Belediyesi ve Konya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü iş birliğinde yılda en az bir kez yapılmakta; üretimin coğrafi sınırla ve tarifle uyumlu olup olmadığı kontrol edilmektedir.