Köpüklü yangın söndürme tüpleri, özellikle A ve B sınıfı yangınlarda etkili olan, su ve köpük konsantresinin basınçla püskürtülmesiyle çalışan taşınabilir yangınla mücadele cihazlarıdır. Söndürme etkisini hem soğutma hem de boğma mekanizmasıyla sağlar. Bu sistemler, sıvı yüzey üzerinde film oluşturarak oksijenle teması keser ve buharlaşmayı engeller.

Tarihçe

Köpüklü yangın söndürme sistemlerinin tarihi, 20. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. İlk defa 1902 yılında Rus bilim insanı Aleksandr Loran tarafından geliştirilen kimyasal köpük bazlı söndürme sistemi, özellikle akaryakıt yangınlarıyla mücadelede önemli bir adım olmuştur. 20. yüzyılın ortalarında sanayi ve petrol rafinerilerindeki yangın risklerinin artmasıyla birlikte köpüklü söndürme sistemleri yaygınlaşmıştır.

Türkiye’de köpüklü yangın söndürücüler, özellikle 2000’li yıllardan itibaren “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” ve ilgili itfaiye talimatnameleri ile kamu ve özel sektörde zorunlu hale gelmiştir. Günümüzde köpüklü sistemler hem manuel taşınabilir tüp formunda hem de sabit tesisat sistemleri olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’deki Uygulama Süreci

Köpüklü yangın söndürme sistemleri, yangın güvenliği uygulamaları içinde endüstriyel tesisler ve tehlikeli madde depolama alanlarında uzun yıllardır yer almaktadır. Türkiye’de bu sistemlerin bina ve tesislerde kullanımı, özellikle Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile sistematik hale getirilmiştir. Bu yönetmelik ilk olarak 2002 yılında yayımlanmış, zaman içinde güncellenerek köpüklü sistemlerin kullanımıyla ilgili detaylı hükümler içermeye başlamıştır. Tesislerde köpük bazlı sistemlerin zorunlu olduğu durumlar tanımlanmış ve periyodik testler, dolum kuralları ve yerleşim standartları belirlenmiştir.

Yangın Sınıfları ve Uygunluk Alanları

Köpüklü söndürme cihazları şu yangın türlerinde etkilidir:

• A Sınıfı: Katı maddeler (kağıt, odun, kumaş).
• B Sınıfı: Yanıcı sıvılar (benzin, tiner, alkol).

Elektrik kaynaklı yangınlarda kullanılmaları önerilmez; bu tür yangınlarda köpüğün iletkenliği risk yaratabilir.

Söndürme Prensibi

Köpüklü yangın tüpleri, içerdikleri köpük kimyasalı ile yangının üzerini kaplayarak hem oksijen ile temasını keser hem de soğutma etkisi yapar. Bu çift etki sayesinde yangının ilerlemesi durdurulur ve mevcut alevler kısa sürede söndürülür. Köpük, sıvı yüzeylerde yayılma özelliğine sahip olduğundan özellikle yanıcı sıvıların oluşturduğu yangınlarda yaygın olarak tercih edilir.

^{Köpüklü Yangın Söndürme Tüpü (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)}

Tasarım ve Yapı Özellikleri

Köpüklü tüpler genellikle iki ana bölümden oluşur: Su-köpük karışımı ve itici gaz (çoğunlukla azot veya CO₂). Tetikleme sonrası karışım özel bir nozulla köpüğe dönüştürülerek hedef alana yönlendirilir. Yaygın olarak 6–9 litrelik taşınabilir modeller kullanılırken, büyük hacimli endüstriyel sistemler de mevcuttur.

Periyodik Bakım ve Kontrol Gerekliliği

Köpüklü yangın tüpleri yılda en az bir kez kontrol edilmelidir. Ayrıca köpük konsantresi belirli aralıklarla test edilmeli, raf ömrü dolan kimyasal karışımlar değiştirilmelidir. Yönetmelikler, tüplerin üzerinde son dolum tarihi, kontrol tarihi ve teknik etiket bilgilerinin açık şekilde bulunmasını zorunlu kılar.

Mevzuat Kapsamı ve Uygulama Örnekleri

TMMOB raporlarında, apartmanlar, iş merkezleri, sanayi siteleri ve AVM’lerde köpüklü yangın söndürücülerin özellikle sıvı kimyasal depolama alanlarına yakın yerleştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu cihazların konumlandırılması, kullanıcı erişimi ve görünürlük gibi kriterlere bağlı olarak düzenlenmiştir. Tüpün kullanım alanlarında akaryakıt istasyonları, otomotiv servisleri ve garajlar, kimya sanayi tesisleri, gıda üretim alanları, depolama alanları, ofis ve büro ortamları vs. bulunmaktadır.

Köpüklü yangın söndürme tüpleri, A ve B sınıfı yangınlarda yüksek etkinlik sağlayan, özellikle yanıcı sıvılarla temasın yoğun olduğu alanlarda tercih edilen sistemlerdir. Türkiye’de bu cihazların kullanımı hem yönetmeliklerle hem de teknik rehberlerle kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Eğitimli kullanıcılar tarafından doğru kullanıldığında etkili bir yangınla mücadele aracıdır.