Kur Korumalı Mevduat Hesabı (KKM), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 21 Aralık 2021 tarihinde uygulamaya konulan, Türk lirası vadeli mevduatları döviz kurlarındaki dalgalanmalara karşı korumayı amaçlayan bir para politikası aracıdır. Sistem, tasarruf sahiplerinin Türk lirası cinsinden mevduatlarının değerini döviz kuru artışına karşı güvence altına alarak dövize yönelimi sınırlamayı, liralaşma sürecini desteklemeyi ve makroekonomik istikrarı güçlendirmeyi hedeflemiştir.

Ortaya Çıkışı ve Amaçları

2008 küresel finans krizinin ardından merkez bankaları finansal istikrarı korumak amacıyla geleneksel para politikalarının yanı sıra makro ihtiyati politikaları da uygulamaya başlamıştır. Türkiye’de 2018 yılında yaşanan döviz kuru dalgalanmaları ve COVID-19 pandemisinin ardından hızlanan enflasyonist süreç, makroekonomik kırılganlıkların artmasına yol açmıştır.

Bu gelişmeler doğrultusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kabine Toplantısı sonrasında yaptığı açıklama ile 21 Aralık 2021 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kamuoyuna duyurulan ve Resmî Gazetede yayımlanan tebliğ ile Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat ürünü yürürlüğe girmiştir.

Sistemin temel amaçları şunlardır:

• Döviz talebini ve kur artışını sınırlamak,
• Türk lirası cinsinden varlıklara yönelişi artırmak,
• Bankacılık sektöründe mevduat vadelerini uzatmak,
• Döviz rezervlerini güçlendirmek,
• Liralaşma sürecine ve fiyat istikrarına katkı sağlamak.

Hukuki Dayanak ve Düzenlemeler

Kur Korumalı Mevduatın hukuki çerçevesi, 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na dayanmaktadır.

İlk tebliğde, yurt içi yerleşik gerçek kişilerin döviz tevdiat hesaplarının ve döviz cinsinden katılım fonlarının talep edilmesi halinde Türk lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülebileceği düzenlenmiştir. Döviz tevdiat hesaplarının dönüşüm kuru TCMB tarafından belirlenmiş, vade sonunda ise dönüşüm kuru ile vade sonu kuru kıyaslanmıştır. Kur farkının faiz veya kâr payını aşması durumunda, fark TCMB tarafından karşılanmıştır.

TCMB ayrıca asgari ve azami faiz oranlarını belirleme yetkisine sahip olmuş, katılım bankacılığı için usul ve esasları da düzenlemiştir.

Uygulama ve İşleyiş

Kur Korumalı Mevduat sistemi, Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin döviz kuru dalgalanmalarına karşı korunmasını amaçlayan özel bir mevduat ürünüdür. TCMB ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen esaslar doğrultusunda yürütülmüş, hem Türk lirası cinsinden açılan mevduatları hem de dövizden dönüşümlü hesapları kapsamıştır.

Hesap Türleri

• Türk Lirası mevduattan açılan hesaplar: Gerçek kişilerin mevcut TL mevduatları bu sisteme dâhil edilebilmiştir. Vade sonunda anapara, faiz ve varsa kur farkı ödemeleri Türk lirası cinsinden yapılmıştır.
• Dövizden dönüşümlü hesaplar: 31 Ağustos 2024 itibarıyla bankalarda bulunan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesapları veya döviz katılım fonları talep üzerine dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevrilmiş, vade sonunda talep edilmesi halinde döviz olarak iade edilebilmiştir. Bu hesaplarda faiz ve kur farkı ödemeleri TL olarak yapılmıştır.

Vade ve Faiz Koşulları

Hesaplar 3, 6, 9 ve 12 ay vadelerle açılabilmiş, minimum faiz oranı TCMB politika faiz oranı olarak uygulanmıştır. Katılım bankacılığı kapsamında açılan hesaplarda ise kâr payı esasına göre nemalandırma yapılmıştır. TCMB, bankaların uygulayacağı asgari ve azami faiz oranlarını belirleme yetkisine sahip olmuş, katılım hesaplarında sağlanacak getirinin esaslarını da yine TCMB düzenlemiştir.

Faiz ve Kur Farkı Hesaplaması

Sistemin işleyişinde temel mekanizma, vade sonunda mevduat faiz oranı ile döviz kuru değişiminin karşılaştırılması üzerine kurulmuştur.

• Eğer faiz getirisi daha yüksekse hesap sahibi faiz üzerinden ödeme almıştır.
• Eğer döviz kuru artışı faiz oranını aşmışsa, kur farkı TCMB tarafından karşılanmış ve TL olarak ilgili hesaba aktarılmıştır.

Kur farkı hesaplamaları için TCMB her gün saat 11.00’de USD döviz alış kuru yayımlamış, dönüşüm kuru ve vade sonu kuru bu veriler doğrultusunda belirlenmiştir.

Vergilendirme

Gerçek kişiler için açılan Kur Korumalı Mevduat hesaplarında stopaj oranı %0 olarak uygulanmış, kurumlar vergisi açısından çeşitli istisnalar tanımlanmıştır.

Bankacılık İşleyişi

Sisteme isteyen tüm bankalar katılabilmiş, mevcut Türk lirası vadeli mevduatlar da tasarruf sahibinin bankaya başvurusu üzerine Kur Korumalı Mevduat kapsamına alınabilmiştir. Vadeden önce hesaptan para çekilmesi durumunda hesap vadesiz mevduata dönüşmüş, bu durumda faiz hakkı ortadan kalkmış ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından kur farkı ödemesi yapılmamıştır. Ayrıca bakiyenin güncellenmesi, hesabın açılış ve kapatılış tarihindeki TCMB döviz alış kurlarından düşük olanı üzerinden gerçekleştirilmiştir. Katılım bankacılığının da sisteme dâhil edilebilmesi için gerekli teknik altyapı çalışmaları yapılmış ve bu bankalar da uygulamanın içinde yer almıştır.

Eleştiriler ve Riskler

Kur Korumalı Mevduat uygulamasına yönelik öne çıkan eleştiriler şunlardır:

• Kamuya açık ve yüksek maliyetli yükümlülükler yaratması,
• Negatif reel faiz ortamında tasarrufların değer kaybı,
• Orta ve uzun vadeli fonlamanın zayıflaması,
• Ekonomide öngörülebilirliğin azalması,
• Ulusal tasarrufların dövize endekslenmesi yoluyla dolarizasyonun artması,
• Rezervlerin azalması nedeniyle dış şoklara karşı kırılganlığın yükselmesi.

Sonlandırılması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 23 Ağustos 2025 itibarıyla Kur Korumalı Mevduat hesap açma ve yenileme işlemlerini sonlandırmıştır. Bu karar, Resmî Gazetede yayımlanan Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2021/14), Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2021/16) ve Altın Cinsinden Fiziki Varlıkların Finansal Sisteme Kazandırılması Hakkında Tebliğ (2022/11)’de yapılan değişikliklerle yürürlüğe girmiştir.

Alınan karar uyarınca, 23 Ağustos 2025 tarihinden itibaren Kur Korumalı Mevduat hesaplarında (YUVAM hesapları hariç) yeni hesap açma ve mevcut hesapları yenileme işlemleri durdurulmuştur. Daha önce açılmış olan hesaplar ise vadelerinin dolmasının ardından kapatılacak, ilgili düzenlemeler yürürlükten kaldırılacaktır.

TCMB, 2025 yılı Para Politikası Metninde Kur Korumalı Mevduattan çıkışı resmi bir politika hedefi olarak tanımlamış, bu süreci makroihtiyati çerçevede “sadeleşme adımı” olarak değerlendirmiştir.

Uygulamanın hacmi, 2023 yılı Ağustos ayında 140 milyar ABD dolarını aşarak en yüksek seviyesine ulaşmış; 2025 yılının ortalarına gelindiğinde ise yaklaşık 11 milyar dolar seviyesine gerilemiştir.