Kütahya'nın Saray Mahallesi'nde yer alan Yeşil Camii, Hicri 1321 (Miladi 1905-1906) yılında, Kütahya Mutasarrıfı Ahmed Fuad Paşa tarafından hayırsever vatandaşların destekleriyle inşa ettirilmiştir. Caminin mimarisinin bizzat Mutasarrıf Fuad Paşa tarafından yapıldığı, iç mekanındaki tezyinatın ise o dönem Kütahya'da görevli bulunan Saray Ressamlarından Rıza Bey tarafından icra edildiği bilinmektedir.
Tarihçesi ve İnşa Süreçleri
İlk ahşap mescit, Hicri 1101 yılından önce görev yaptığı belirtilen Kütahya Mütesellimi Recep Ağa tarafından yaptırılmış ve bu nedenle uzun yıllar Recep Ağa Mescidi olarak anılmıştır. Bu ilk yapı harab olunca, Hicri 1163-1164 yıllarında Anadolu Valisi Yahya Paşa tarafından hem ahşap hem de fevkani (üst katlı) olarak yeniden ve genişletilerek inşa edilmiştir. Yahya Paşa bu esnada mescidin yanına bir de Sıbyan Mektebi ilave ettirmiştir. Zamanla cami ve mektep tekrar harap duruma düşünce, Hicri 1225 (M. 1809) yılında Kütahya Valisi Melek Ahmed Paşa'nın oğlu Osman Paşa'nın Hazinedarı Feyzullah Ağa tarafından onarılmış ve sıbyan mektebine bir de öğretmen atanmıştır. Daha sonra, Seyyid Ömer Medresesi Müderrisi Ahmed Edip Efendi, caminin altındaki arsaya iki dükkân ve üç mağaza yaptırarak camiye vakfetmiştir.【1】
Kütahya Yeşil Camii (Anadolu Ajansı)
Mimari Yapı
Cami kare plan üzerine kurulmuş olup, duvarları yontma taşla yükseltilmiş ve sekizgen kasnak üzerine oturan bir ana kubbeyle örtülmüştür. Giriş kısmı iki mermer sütun üzerine oturan küçük bir kubbe ile vurgulanarak klasik Osmanlı cami mimarisinin geç dönem örneklerinden birini oluşturur. Ana kubbe ve girişteki kubbecik kurşun kaplamadır. Yapının doğu cephesinde üç, diğer cephelerde ikişer pencere bulunur. Düzen, iç mekânın hem doğal ışık almasını hem de simetrik bir cephe anlayışını desteklemektedir. Caminin kuzeybatı köşesindeki ahşap, yağlı boya bezemeli ve burma biçimli merdiven orijinal olup mahfile ulaşımı sağlar. Mahfilin alt yüzeyi yıldız ve bitkisel motiflerle boyanmıştır.
Yeşil Camii minaresi, 12 köşeli gövdeye sahip olup merhum Ahmet Minareci tarafından yapılmıştır. Minarenin şerefesi kapalı olup Arap stili özellik taşır. Ayrıca şerefenin kapalı olması minareye yaklaşık 12 ton ek kütle getirmiştir. Minare yüksekliği yaklaşık 35,9 metre olup gövde, bağlama, petek ve külah bölümleri klasik Osmanlı minare şemasına uygun biçimde düzenlenmiştir.【2】
Kubbe kasnağının üstünde sekiz pencere hizasına ayrılmış geniş bir şerit boyunca Besmele ile başlayan Ayet’el-Kürsî yedi bölümde tamamlanmış, sekizinci bölümde ise “Bi hürmeti Seyyid el-Mürselîn vel-hamdü lillahi rabbil âlemîn” ifadesi sülüs hatla yazılmıştır. Bu yazıların üstünde altın yaldızla kufî yazıyla “La ikrahe fi’d-dîn” ve diğer ayetler işlenmiştir. Bunun üzerinde kırmızı sülüsle “Es-serefü nûrullah” diye başlayan ve her bölümü “Allahümme…” ile açılan sekiz dua yer almaktadır. Kubbe eteklerinde, giriş kemeri üzerinde ve iç mekânın çeşitli bölümlerinde hilal motifleri, tarikat sembolü 7 adet taç-ı şerif, besmele, “İnna fetahna leke fethan mübîna” ayeti ve Allah-Muhammed isimleri ile dört halifenin adları yer alır.【3】
Kütahya Yeşil Camii Mimarisi (Anadolu Ajansı)
Günümüzdeki Durumu
Cami 2008 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından bir restorasyondan geçirilmiştir. Bu restorasyon sırasında özellikle tezyinatın korunmasına özen gösterilmiş, giriş bölümüne camekân eklenmiştir. Günümüzde cami aynı anda yaklaşık 250 kişinin ibadet edebileceği kapasitededir.【4】
