Köken

“Kütük” sözcüğü, kökenini Orta Yunanca kōdikos (ağaç gövdesi, büyük defter) üzerinden Latince codex (ağaç kabuğu, yazma defter) sözcüğüne dayandırır. Başlangıçta ağaç gövdesi anlamına gelen bu kök, zamanla hem fiziksel (ağaç parçası) hem de soyut (resmî kayıt defteri) anlamlar kazanarak Türkçeye yerleşmiştir.

Kullanım Alanları

Doğal çevre anlatılarında: Ağaç, orman, köy hayatı gibi doğayla ilişkili anlatımlarda.

Sertlik ve hareketsizlik nitelemesi: İnsanlar ya da nesneler için, duygusuz, katı ya da tepkisiz olmak anlamında.

Argo ve mecaz kullanımda ‘kaba/sosyal açıdan yontulmamış kişi’ anlamıyla: Aşağılayıcı ya da alaycı tonda kullanılır.

Bağcılık ve kırsal hayat üzerine konuşmalarda: Üzüm bağları ve tarım faaliyetleriyle ilgili halk dilinde.

Kayıt ve kimlik bağlamında resmî veya mecazî söylemde: Özellikle “nüfus kütüğü” ifadesiyle resmî kimlik ya da aidiyet bildiriminde.

Durağanlık ve hantallık nitelemesi olarak gündelik dilde: Fiziksel hareketsizlik veya zihinsel tutukluk ima etmek için.

Geleneksel denizcilik, bal, doğa anlatılarında: Özellikle köy hayatını, geçim yollarını betimleyen öykülerde.