Lapseki Şeftalisi, Çanakkale'nin Lapseki ilçesinde yetişen, aroması, sertliği ve tatlılığıyla öne çıkan coğrafi işaretli bir meyvedir. Farklı çeşitleriyle Haziran'dan Ekim'e kadar hasat edilen bu şeftali, özel iklim ve toprak koşullarında üretilir. Lapseki Şeftalisi; Lapseki'de yetişen Isabella, Merril Gem Free, Royal Glory, Royal Gem, Extreme Glow, Summer Red, Glohaven, Crest Haven, Extreme July, Red Elegant, J. H. Hale, Extreme 486, Extreme 568, Royal Jim, Black Abdos ve Sırrı çeşitlerini kapsar. Bu çeşitlerin yetiştiriciliği orta-erken mevsimde başlar ve çok geç mevsime kadar devam eder.

^{Lapseki Şeftalisi (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Lapseki ilçesi, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında geçiş özelliği gösteren ılıman Akdeniz iklimine sahiptir. Yaz aylarında sıcaklık ve oransal nem Akdeniz ve Ege Bölgesi kadar yüksek değerlere ulaşmaz. Kar yağışı deniz kıyısına yakın alanlarda çok az, yüksek rakıma sahip alanlarda ise az sayılabilecek düzeydedir. Yağışlar daha çok yağmur olarak kış ve ilkbahar mevsimlerinde gerçekleşir. Coğrafi sınırın Marmara Denizi'nin kuzeyine açık olması, Ege Denizi'ne olan yakınlığı ve yıl boyu değişik şiddetlerde ve yönlerde rüzgârlı olması kalite özelliklerini olumlu yönde etkiler. Lapseki ilçesinin yıllık ortalama sıcaklığı 15,1 °C'dir. Hiçbir ayın ortalaması 5 °C'nin altına düşmez. Kış ayları ortalama sıcaklığı 5,8 °C, yaz ayları sıcaklık ortalaması ise 23 °C'dir. En soğuk ay ocak (6,2 °C), en sıcak ay ise ağustostur (24,9 °C) Bölgede yıllık ortalama yağış 616 mm'dir. Kurak dönemdeki ortalama aylık yağış miktarı 10,97 mm iken, kış aylarındaki miktar 89 mm'dir. Yıllık toplam yağışın %43'ü kış, %28'i sonbahar, %22'si ilkbahar ve %7'si yaz aylarında düşer.

Coğrafi sınırın toprak yapısı genellikle %6 civarında eğimlidir 1 metre derinliğe kadar killi siltli (%20-%30 killi, %30-%40 siltli), 1 metreden sonra ise killi kumlu (%40-%60 kumlu, %20-%40 killi) bünyededir. Toprağın pH seviyesi 7,11-7,79 arasında değişir. Yukarıda belirtilen iklim ve toprak yapısı, Lapseki Şeftalisine yoğun aroma, tatlılık ve sertlik kazandırır. Lapseki Şeftalisinin üretimde kullanılan çeşitlere göre pomolojik özellikleri (meyve eni, boyu, ağırlığı, kabuk rengi/parlaklığı/canlılığı, suda çözünebilir kuru madde, asitlik, pH, sertlik, et oranı gibi) belgelenmiştir.

Üretim Metodu

Lapseki Şeftalisi üretiminde belirtilen çeşitler kullanılır. Bahçedeki şeftali ağacı yoğunluğu dekarda 45 ağaçtan fazla olmamalıdır. Meyve bahçeleri kirletici kaynaklardan uzak olmalıdır. Şeftali çeşitlerinin çoğu kendine verimlidir. Ancak coğrafi sınırda yaygın olarak yetiştirilen J.H. Hale çeşidi fizyolojik erkek kısır olup, diğer çeşitlerden herhangi biri ile döllenebilir. Gübreleme, organik ve mineral gübreler kullanılarak yapılır. En az iki yılda bir tam toprak analizi yapılarak besin dengesi kontrol edilir ve gerekli mineraller belirlenir. Ayrıca her yıl yaprak analizi yapılması önerilir. Verilen gübre miktarı ve uygulama zamanı kayıt altına alınır. Gübreleme toprak ya da yapraktan yapılır.

Bitki koruma uygulamaları biyoçeşitliliği koruyacak, zararlıların doğal predatörlerini teşvik edecek ve kimyasal pestisit kullanımını en aza indirecek şekilde yapılır. Öncelikle tuzak kullanımı gibi tedbirler önerilir. Ciddi zararlı ve hastalık durumlarında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından önerilen dozlarda ruhsatlandırılmış kimyasal pestisitlere başvurulmalıdır. Uygulanan ilaçların miktarı, uygulama zamanı ve hasat öncesi bekleme süresi dikkate alınarak kayıt altına alınır.

Toprak, yabancı ot kontrolü için düzenli olarak sürülür. Toprağın işleme makineleri kullanımı yerine üretim süreci boyunca bitki örtüsü veya malç ile kaplanarak korunması önerilir. Sulama; bahçenin yaşı, verim miktarı ve ağaçların ihtiyacına göre damla sulama veya alttan yağmurlama gibi tekniklerle yapılır. Aşırı su tüketimine ve besin kaybına neden olan salma sulama yapılmaz. En iyi sulama zamanı haziran-eylül arasıdır, ancak aşırı sulamanın ürün kalitesine zarar verebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Ağacın havalanması ve sağlıklı dalların gelişmesi için her yıl budama yapılır. En uygun aylar kasım-nisan arasıdır. Budama, kurumuş, kırılmış, rekabet halindeki ve hastalıklı dalların kesilerek ağacın açılması ve meyvelerin güneş ışığını iyi alması sağlanacak şekilde yapılır. Budanmış dallar bahçeden uzaklaştırılır.

Meyveler yaklaşık 1 cm büyüklüğe ulaştığında ağaç üzerindeki fazla meyvelerin dengeli bir şekilde kopartılmasına seyreltme (tekleme) denir. Bu işlem kimyasal madde veya elle yapılır. Seyreltme işlemi, meyve çekirdekleri sertleşmeden çağla döneminde, Lapseki'de normal iklim koşullarında mayıs başında başlayıp haziran ortasına kadar devam eder.

Hasat, normal iklim koşullarında çeşitlerine göre farklı zamanlarda gerçekleşir (Haziran ortasından Ekim başına kadar çeşitli tarihler belirtilmiştir) Şeftalilerin hasat olgunluğu rengini almaya başlamasından ve sertlik derecesinden anlaşılır. Hasat, meyveleri zedelemeden, sabah erken saatlerde (11:00'den önce) yapılmalı, temiz toplama kapları ve kasaları kullanılmalı, çalışanlar eldiven takmalı veya ellerini temizlemeli ve toprakla temas eden ürünler ayrılmalıdır Sınıflandırma ve derecelendirme yapılmalıdır. Sınıflandırılmış şeftaliler doğrudan pazara sevk edilmeyecekse +0,5 ile +1 °C'deki soğuk hava depolarında muhafaza edilir. Ambalajlama, Lapseki Şeftalisinin karton, ahşap veya plastik ambalajlarda tüketiciye sunulması şeklinde yapılır. Şeftaliler tek sıra halinde birbirlerine değmeden dizilir.

Denetleme

Denetimler, Lapseki Ziraat Odası koordinatörlüğünde, Lapseki Kaymakamlığı, Lapseki İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Lapseki Belediyesi ve Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünden uzmanların katılımıyla oluşan bir denetim mercii tarafından gerçekleştirilir. Denetimler yılda iki kez üretim ve hasat dönemlerinde düzenli olarak yapılır. İhtiyaç duyulması veya şikayet halinde de denetim yapılabilir. Denetime esas kriterler arasında yetiştirme sürecindeki kültürel işlemlerin (fidan temini, dikim, budama, sulama, gübreleme, bitki koruma, seyreltme, hasat) uygunluğu, hasat sonrası işlemlerin (olgunluk durumu, sınıflandırma, depolama, ambalajlama) uygunluğu, meyvelerin pomolojik özelliklerinin uygunluğu ve coğrafi işaret ibareleri ile logonun kullanımının uygunluğu yer alır.