edit

Köken

Maraba kelimesi, Türkçeye Arapça murābaʿa (مرابعة) sözcüğünden geçmiştir. Bu kelime, “işi veya kazancı paylaşma” anlamını taşır ve Arapça rubʿ (ربع) yani “dörtte bir, çeyrek” sözcüğünden türetilmiştir. Mufāʿala vezninde (III. bab masdarı) olan bu yapı, karşılıklı paylaşımı ifade eder. Türkçede ise zamanla “toprağı başkasının hesabına işleyen, ortakçı köylü” anlamında kullanılmış ve özellikle kırsal bölgelerde çiftçilik yapan varlıksız kimseleri tanımlayan yerleşik bir terim halini almıştır.

Kullanım Alanları

Tarım ve Ekonomi: Toprak sahibine ait arazide çalışan, genellikle ürün üzerinden pay alan köylü anlamında kullanılır. Bu sistem, geleneksel tarım toplumlarında üretim ilişkilerinin temel unsurlarından biridir.

Sosyal ve Tarihsel Bağlam: Feodal ya da yarı feodal düzenlerde, marabalık, toprak sahibi (ağa) ile çalışan köylü arasındaki hiyerarşik ve bağımlı ilişkiyi tanımlar. Bu bağlamda, alt sınıf konumu ve ekonomik güvencesizlik vurgulanır.

Edebî ve Sosyolojik Anlatım: Edebiyatta ve sosyal bilimlerde, maraba figürü topraksız köylünün sömürülmesini, eşitsizliği ve mücadeleyi simgeler. Toplum eleştirisi, adalet arayışı ve sınıfsal bilinç gibi temalarla ilişkilendirilir.