Mehmet Genç, Osmanlı iktisat tarihi üzerine yaptığı belge temelli araştırmalarla tanınan Türk tarihçidir. Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik yapısını modern tarihçilik yöntemleriyle inceleyen Genç, özellikle devletin ekonomik işleyişteki rolü ve zihniyet kavramı üzerine geliştirdiği yaklaşımlarla alana katkıda bulunmuştur.

Çocukluk ve Gençlik

Mehmet Genç, 4 Mayıs 1934'te Artvin’in Arhavi ilçesine bağlı Kemerköprü köyünde doğdu. Laz kökenli orta halli bir ailenin yedi çocuğunun en küçüğüydü. Babası Ali Rıza Bey, dört buçuk yıl süren bir hapis cezası sırasında Arapça ve temel dini ilimler öğrenmiş; ailesine döndükten sonra dini sohbetlerle zenginleştirilmiş bir ev ortamı sağlamıştır. Küçük Mehmet, bu entelektüel çevrede Osmanlıcaya ve dini metinlere erken yaşta aşinalık kazandı. Eğitime köydeki üç sınıflı okulda başladı ve ardından Hopa Ortaokulu'na devam etti. Azmi sayesinde devlet parasız yatılı sınavını kazanarak İstanbul Haydarpaşa Lisesi’ne girdi.

Eğitim Hayatı

4 Mayıs 1934 tarihinde Artvin’in Arhavi ilçesine bağlı Kemerköprü köyünde doğdu. İlköğrenimini köy okulunda, orta öğrenimini Hopa Ortaokulu ve İstanbul Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı. 1953 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye-İktisat Bölümü’ne kaydoldu. Bu dönemde sosyoloji, felsefe ve edebiyatla ilgilendi. Sağlık sorunları nedeniyle bir süre eğitimine ara verdikten sonra yükseköğrenimini tamamladı.

^{Mehmet Genç, Haydarpaşa Lisesi'nde hocası Nihal Atsız ve arkadaşları ile... (Yenişafak Gazetesi)}

Akademik Kariyeri

1959 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Tarihi Kürsüsünde asistan olarak göreve başladı. Hocası Ömer Lütfi Barkan’ın yönlendirmesiyle Osmanlı sanayi tarihi üzerine çalışmalar yaptı. Arşiv belgelerine dayalı araştırmalarında Osmanlı sanayisinin gelişimini zihniyet ve yapısal faktörler bağlamında ele aldı. “Belgeden modele” yaklaşımı ile tanındı. 1983 yılında Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü’ne geçti. Ayrıca İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi ve İstanbul Şehir Üniversitesi’nde dersler verdi. 1990 yılında Washington Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu.

Çalışmaları ve Katkıları

Genç’in Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi (2000) adlı eseri, Osmanlı devletinin ekonomik yapısına dair kalıpları sorgulayan başlıca kaynaklardan biri olmuştur. XVIII. yüzyıl sanayileşme süreci, mukataa sistemi, kapitülasyonlar ve Osmanlı esnaf yapısı gibi konularda yaptığı çalışmalar iktisat tarihçiliğinde yeni tartışma alanları açmıştır. Belgelerin yorumlanmasında disiplinler arası yöntemleri benimseyen Genç, “zihniyet” kavramını iktisat tarihine uygulayan ilk araştırmacılar arasında yer alır.

Son Yılları ve Vefatı

Mehmet Genç, hayatının son dönemlerinde İstanbul Şehir Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürdü. 18 Mart 2021'de akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetti. Ertesi gün Fatih Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından caminin haziresine defnedildi. Ardında akademi ve düşünce dünyası için izler bıraktı.

Mirası ve Etkisi

Mehmet Genç'in çalışmaları, Osmanlı iktisat tarihçiliğinde yeni bir metodolojik yaklaşımın öncüsü olarak kabul edilir. Özellikle belgeye dayalı analizleri ve Osmanlı devlet yapısını ekonomi ekseninde yorumlaması, Osmanlı çalışmalarına yeni bir perspektif kazandırmıştır. Çalışmaları, akademik literatürde sıklıkla referans verilen kaynaklar arasında yer almaktadır.