Melli inciri, Türkiye’nin Burdur ili Bucak ilçesinin doğusunda, Kocaaliler Beldesi merkez olmak üzere belirlenen coğrafi sınırlar içinde yetiştirilen, menşe adıyla tescillenmiş yerel bir incir çeşididir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 30 Temmuz 2018 tarihinde coğrafi işaret olarak tescillenmiş ve bu tescil, Bucak Belediye Başkanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı Bucak İlçe Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir.

Coğrafi Yayılım ve Doğal Yetişme Özelliği

Melli inciri, 300–700 metre rakımlı alanlarda, çoğunlukla sınır ağacı şeklinde doğal habitatta kendiliğinden yetişmektedir. Tarım arazisi olmayan alanlarda dahi uzun yıllar verim verebilmesi, dışarıdan fide getirilmeden yörede doğal olarak çoğalması ve başka incir çeşitlerinin bölgeye dikilmemesi, bu ürünün endemik karakterini koruyan temel unsurlardır. Geçmişte parseller arası sınır bitkisi olarak kullanılan bu incir, zamanla çelikleme yöntemiyle oluşturulan bahçelerde de yetiştirilmeye başlanmıştır. 2010 yılı itibarıyla 570 üretici tarafından toplam 61 bin ağaçta yıllık yaklaşık 400 ton rekolteyle üretimi yapılmaktadır.

Ayırt Edici Özellikleri

Melli inciri; ince ve pürüzsüz kabuğu, hoş aroması, açık yeşil ile sarımtırak dış rengi ve kırmızı iç rengiyle tanınır. Ortalama çapı 3 cm olan meyveler, kolay soyulabilir kabuğa ve dişe çok az dokunan çekirdek yapısına sahiptir. Meyve iç boşluğu bulunmaz, uç kısmı düz olup boyun kısmı ise yoktur. Ortalama taze meyve ağırlığı 38,4 gramdır. Kurutulmaya ve taze tüketime uygundur. Orta mevsim çeşidi olan melli inciri, kuraklığa dayanıklı yapısıyla sofralık ve kurutmalık olarak değerlendirilir.

Yaprakları 5 loplu, dar sinüslü ve yeşil renklidir. Ağaçlar yayvan ve sarkık habituslu olup, orta düzeyde büyüme gücüne sahiptir. Yapraklanma dönemi 1–10 Nisan, meyve olgunlaşma dönemi ise 25 Temmuz–15 Eylül arasındadır. Yellop meyve oluşumu gözlenmez. Döllenme isteği vardır.

Kimyasal ve Fiziksel Özellikler

Melli incirinin kimyasal bileşenleri ve fiziksel ölçümleri aşağıdaki gibidir:

Element içeriği (mg/kg):

Potasyum (K): 184,2

Magnezyum (Mg): 275,5

Manganez (Mn): 0,559

Demir (Fe): 4,387

Şeker ve pH oranları:

Toplam şeker: %20,17 (AOAC-1984-31.048)

pH: 4,62 (TS 1813)

Fiziksel ölçümler:

Meyve eni: 43,72 mm

Meyve boyu: 35,40 mm

Meyve indeksi: 1,23 (kutupları yassılaşmış)

Tabla kalınlığı: 2,90 mm

Ostiol çapı: 5,10 mm

Meyve sap uzunluğu: 3,76 mm

Suda çözünür kuru madde (SÇKM): %22,3

Titre edilebilir asitlik (TEA): %0,19

Üretim Metodu

Melli inciri üretiminde genel incir tarım teknikleri uygulanmakla birlikte, yöreye özgü bazı kurallara uyulması zorunludur:

• Çoğaltma: Çelikleme yöntemiyle yapılır; köklendirme sırasında kimyasal madde kullanılmaz.
• Sulama: Yıllık yağış 550 mm’nin altına düştüğünde sulama gerekir. Optimal yağış isteği 625 mm’dir.
• Gübreleme: Suni gübre kullanılmaz; ilçede yaygın hayvancılık sayesinde doğal gübre temin edilir.
• Zararlılarla mücadele: Zorunlu haller dışında ilaç kullanılmaz; gerektiğinde organik ilaçlar tercih edilir.
• Kurutma: %40–45 bağıl nem ideal olup, %50’nin üzerindeki nemde kurutma yapılmamalıdır.

Ekolojik Uyum

Bucak yöresi, kışları ılık, yazları sıcak ve kuru iklimiyle incir üretimi için elverişlidir. Yıllık ortalama sıcaklık 18–20°C, olgunlaşma ve kurutma döneminde ise 30°C’ye kadar çıkmaktadır. Yörenin tınlı, humuslu ve kumlu toprak yapısı ile doğal vejetasyon ortamı, melli incirinin özgün aroma ve tadını oluşturan temel çevresel faktörlerdir.

Denetim Süreci

Melli incirinin üretimi, depolanması, taşınması ve pazarlanması; Bucak İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinatörlüğünde Bucak Belediye Başkanlığı ve Bucak Ziraat Odası temsilcilerinden oluşan üç kişilik bir denetim mercii tarafından kontrol edilir. Denetimler dikim ve hasat dönemlerinde yapılır; ürünün endemik yapısının korunması, başka çeşitlerle karışmaması ve üretim tekniğine uygunluk esas alınır. Denetim raporları her yıl Türk Patent ve Marka Kurumu'na iletilir.