Köken
Müstahak kelimesi, Arapça ḥḳḳ kökünden türemiştir. Bu kelime, “hak etmek” anlamına gelen ḥaḳḳa (حَقّ) mastarından türetilmiş olan ve “hak eden” anlamındaki mustaḥiḳḳ (مستحِقّ) veya “hak edilen” anlamındaki mustaḥaḳḳ (مستحَقّ) sıfatlarından dilimize geçmiştir. Dolayısıyla kelime, kökeni itibarıyla bir duruma veya sonuca lâyık olma fikrini taşır.
Kullanım Alanları
- Eleştiri: Genellikle bir kişinin kendi davranışları sonucu karşılaştığı olumsuz bir durumu hak ettiğini belirtmek için, eleştirel bir tonda kullanılır.
- Hak Ediş Bildirme: Hem olumlu (bir ödülü hak etme) hem de olumsuz (bir cezayı hak etme) durumlar için bir kişinin bir sonuca lâyık olduğunu ifade etmede kullanılır.
- Dilek ve Beddua: "Allah müstahakını versin" gibi kalıplaşmış ifadelerde, bir kişinin hak ettiği karşılığı (genellikle olumsuz olanı) bulması yönündeki bir temenniyi veya bedduayı dile getirmede kullanılır.
- Adalet ve Yargı: Bir durumun adil bir sonucu olduğunu, kişinin eylemlerinin karşılığını bulduğunu ima etmek amacıyla kullanılır.