Niğde kalsiti, Türkiye’nin Niğde ili Merkez ilçesi Hıdırlık mevkiinde çıkarılan, yüksek saflıkta ve beyazlıkta doğal bir kalsit mineralidir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak 08.09.2022 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret koruması altına alınmıştır. Tescil işlemi Niğde Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiştir.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Niğde kalsiti, karbonatlı kayaçların (kireçtaşı, mermer, tebeşir) ana minerali olan kalsitin camsı parlaklıkta, renksiz ve saydam kristal formudur. Kristalleri romboeder ve skalenoeder biçiminde oluşur. Endüstriyel kullanımda geniş bir yelpazeye sahiptir; mozaik taşlardan mikronize ve nanometrik boyutlara öğütülmüş ürünlere kadar farklı biçimlerde değerlendirilir. Ayrıca yüzey aktivasyonlu (kaplanmış) türleri de üretilmektedir.

Niğde kalsitinin ayırt edici üç temel niteliği vardır: tane çapı, renk ve kimyasal saflık. Bu özellikler, ürünün uygulama alanlarındaki uygunluğunu belirler. Renk skalası parlak beyazdan açık griye kadar uzanırken, kalsiyum karbonat (CaCO₃) içeriği %80 ile %99,9 arasında değişir. Coğrafi sınırdan elde edilen kalsitte demir, magnezyum ve alüminyum gibi kirletici bileşenler düşük seviyededir. Bu durum, ürünün beyazlık ve saflık oranını artırır.

Kimyasal Bileşim Özellikleri

Niğde kalsitinin kimyasal yapısı yüksek saflık ve düşük kirletici oranlarıyla tanımlanır:

• Kalsiyum karbonat (CaCO₃) oranı %99,50’dir.
• Magnezyum karbonat (MgCO₃) oranı %0,30’dur.
• Demir oksit (Fe₂O₃) oranı %0,005 düzeyindedir.
• Silisyum dioksit (SiO₂) oranı %0,10’dur.
• Alüminyum oksit (Al₂O₃) oranı %0,05’tir.

Fiziksel ve Genel Özellikler

Niğde kalsitinin fiziksel yapısı ve kullanımda belirleyici olan genel özellikleri şunlardır:

• Yoğunluğu ISO 787-10 standardına göre 2,7 g/cm³’tür.
• Mohs sertlik derecesi 3’tür.
• Kırılma indisi 1,59’dur.
• Fabrika çıkışında nem oranı %0,3’tür.
• pH değeri 9’dur.
• 5 mikron boyutundaki örneklerde keten yağı emme miktarı 15 g/100 g’dır.
• Aynı boyutta dop yağı emme miktarı 28 g/100 g’dır.
• Paketleme yoğunluğu 1,00 g/mL olarak ölçülmüştür.
• Beyazlık değeri (L*) %98,5’tir.
• Tek eksenli basınç dayanımı 300 kg/cm²’dir.
• 20 °C sıcaklıktaki suda çözünürlüğü 0,014 g/L’dir.

Üretim Süreci

Niğde kalsiti, coğrafi sınırda yer alan kalsit yataklarında delme ve patlatma yöntemiyle çıkarılır. Ekskavatörlerle kamyonlara yüklenerek kırma ünitesine taşınır. Talebe göre ham olarak veya eleklerde sınıflandırılarak satışa sunulur. Renk açısından uygun olmayan parçalar triyaj bandında elle veya optik cihazlarla ayıklanır.

Öğütme işlemleri iki ana boyutta gerçekleştirilir:

• -40 mikron: Çeneli kırıcı → Çekiçli kırıcı → Bilyalı değirmen → Vidalı konveyör → Havalı seperatör → Fan ve filtre → Mamul silosu → Torbalama
• 40–100 mikron: Çeneli kırıcı → Çekiçli değirmen → Seperatör → Torbalama

Kaplama işlemleri özel tesislerde yapılır. Paketleme, otomatik sistemler varsa robotik cihazlarla gerçekleştirilir.

Coğrafi Sınır ve Ekonomik Katkı

Niğde kalsiti, yalnızca Niğde ili Merkez ilçesi Hıdırlık mevkiinde çıkarılır, işlenir ve paketlenir. Bölge ekonomisinde uzun yıllardır önemli bir yer tutar.

Denetim

Denetim süreci Niğde Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü, Niğde Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü ve ilgili uzmanlardan oluşur. Denetimler yılda en az bir kez, gerektiğinde veya şikâyet üzerine gerçekleştirilir. Denetim; kalsit yataklarının uygunluğu, ürünün fiziksel özellikleri ve mahreç işareti kullanımının doğruluğunu kapsar.