Niksar cevizi, Tokat ilinin Niksar ilçesi coğrafyası ile özdeşleşmiş, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş bir ceviz çeşididir. Ürünün ayırt edici nitelikleri, bölgenin ekolojik koşulları, özellikle yüksek kaliteli sulama suyu, kirlenmemiş ve organik tarıma uygun toprakları ve çiçeklenmeden hasada kadar süren dönemdeki uygun iklim şartlarından kaynaklanmaktadır.
Bu genetik olarak yüksek meyve kalitesine sahip ceviz, damak tadı ve kalitesi ile öne çıkmakta ve yaklaşık %65 civarındaki yağ oranı ile dikkat çekmektedir.【1】
Ürün Özellikleri
Niksar cevizi, taze tüketim için iri (ortalama çapı 38.1 mmden büyük) veya kurutmalık olarak iri-orta çapa (ortalama çapı 29.1 mmden büyük) sahip olabilir. Meyve şekli düzgün oval ve iriliği homojen olup, kabuklu ağırlığı 10 gramdan fazla olmalıdır. Kabuk yapısının açık ve parlak renkli, düzgün, iki parçanın sıkıca yapıştığı ve ince olup kolay kırılabilir özellikte olması beklenir. İç kısmı kabuktan bütün olarak kolayca ayrılmalı, iç randımanı %50’nin, iç ağırlığı ise 5 gramın üzerinde olmalıdır.【2】 İç renginin çok açık olması tercih edilir. Cevizin kuru maddesindeki toplam yağ miktarının %70’i geçmemesi gerekir.【3】
Üretim Metodu
Niksar cevizinin üretim süreci aşılı fidanlarla tesis edilen bahçelerde gerçekleştirilir.
- Ceviz ağaçları, organik madde bakımından zengin tınlı, taban suyu seviyesi 2.5-3 metre’den yukarı çıkmayan, su tutmayan, gevşek ve süzek alüviyal topraklarda ideal gelişim gösterir.
- Bahçeler aşılı fidanlar kullanılarak kurulur. Dikim aralıkları, toprak şartlarına bağlı olarak 8x8 metre ile 10x10 metre arasında değişebilir.
- Fidanlar, 1.5x1.5x1.5 metre boyutlarında açılan çukurlara dikilir. Çukur tabanına fosfat ve potasyum sülfat gübreleri eklenir; çıkan toprakla yanmış hayvan gübresi karıştırılarak aşı noktası dışarıda kalacak şekilde fidan dikimi yapılır ve hereğe bağlanır.
- Aşılı fidanlar genellikle 4-5 yaşından itibaren ürün vermeye başlar. Sulama, damla sulama sistemi ile ve tansiyonometreler aracılığıyla yaprak su potansiyeli ölçülerek belirlenir. Sıra aralarında fiğ ve korunga gibi bitkiler yetiştirilebilir.
- Ceviz ağaçlarında tozlanma rüzgarla gerçekleşir. Çiçeklenme zamanlarının farklılığı nedeniyle düzenli meyve alımı için bahçelerde en az iki farklı çeşit kullanılmalı ve çiçeklenme durumları dikkate alınmalıdır.
- Verimi artırmak amacıyla budamada taç içindeki sık dallar dipten seyreltilir, taç yüzeyini oluşturan dallar ise 2-3 yıllık dal seviyelerinden budanır.
- Hasat dönemi genellikle Eylül ve Ekim aylarıdır.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Tescil kapsamındaki ürünün coğrafi sınırı Tokat İli Niksar İlçesi olarak belirlenmiştir.
Niksar cevizinin tescil şartlarına uygunluğunun denetimi, Niksar Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda kurulan dört kişilik bir komisyon tarafından yapılır. Bu komisyonda Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tokat İli Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Niksar Belediyesi ve Niksar İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nden birer uzman üye yer alır. Komisyon, ürünün ayırt edici özelliklerini, üretim metoduna uygunluğunu ve coğrafi işaretin kullanımını denetlemekle yükümlüdür. Rutin denetimler yılda bir kez yapılır; ayrıca ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet üzerine de denetim gerçekleştirilebilir.
