Köken

Obskürantizm, Fransızca obscurantisme kelimesinden Türkçeye geçmiş olup, “bilginin, düşünsel ilerlemenin ya da eleştirel aklın yayılmasına karşı direnç gösterme” anlamında kullanılır. Bu sözcük, “karartıcı, gerici” anlamındaki obscurant kelimesine +isme eki getirilerek türetilmiştir. Fransızca obscurant, yine Fransızca obscure (“karanlık”) sözcüğünden +ent ekiyle oluşturulmuş olup, bu yapı Latince obscurus (“örtülü, karanlık”) kökünden gelir. Obscurus ise Hintavrupa kökenli (s)kewH- (“örtmek, gizlemek”) fiiline dayanan, ob- ön ekiyle pekiştirilmiş bir biçimden evrilmiştir; böylece kelimenin kökü, hem fiziksel hem de simgesel anlamda “karartma” düşüncesine dayanmaktadır.

Kullanım Alanları

• Felsefe: Aydınlanma düşüncesine ve rasyonaliteye karşı çıkan tarihsel eğilimleri tanımlamak için kullanılır.
• Tarih: Orta Çağ skolastiği ve mutlakıyetçi rejimlerde bilgiye karşı direniş biçimlerini açıklamak amacıyla başvurulur.
• Siyaset: Bireyin bilgiye erişimini engelleyen otoriter sistemleri ve propaganda yöntemlerini eleştirmek için kullanılır.
• Eğitim: Eleştirel düşünceyi baskılayan veya müfredatı daraltan uygulamaları tanımlamada geçer.