Oğuzeli kurutmalığı, Gaziantep’in Oğuzeli ilçesinde yetiştirilen dolmalık patlıcan, kabak ve biberlerin geleneksel yöntemlerle kurutulmasıyla elde edilen, mahreç işaretiyle tescillenmiş bir gıda ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 08 Nisan 2021 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret korumasına alınmıştır. Tescil başvurusu Oğuzeli Belediyesi tarafından yapılmıştır.

Coğrafi Kapsam ve Ürün Tanımı

Oğuzeli kurutmalığı, Gaziantep’in doğusunda yer alan Oğuzeli ilçesinde kurutulan sebzelerden oluşur. Bu ürünler, Kilis’ten Osmaniye’ye, Kahramanmaraş’tan Birecik’e kadar uzanan geniş bir coğrafyada yetiştirilen dolmalık patlıcan, kabak ve biberlerden seçilir. Ancak kurutma işlemi yalnızca Oğuzeli ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Her bir sebze türü -patlıcan, kabak, biber- tek başına Oğuzeli kurutmalığı olarak adlandırılabilir.

Ayırt Edici Özellikler

Oğuzeli kurutmalığının benzerlerinden ayıran temel unsurlar, sebzelerin fiziksel özellikleri, kurutma sürecinde kullanılan geleneksel yöntemler ve bölgenin iklimsel avantajlarıdır:

• Patlıcan: Yuvarlak veya hafif oval şekilli, parlak siyahımsı mor renkte, kalın kabuklu, beyaz etli ve çekirdeksizdir. Hasat olumu fide dikiminden 70–77 gün sonra gerçekleşir.
• Kabak: Dolmalık ve haylan (asma) türleri bulunur. Sarı-yeşil tonlarında, içi beyazımsı, 10–15 cm boyunda ve 350–450 g ağırlığındadır. Hasat süresi 80–90 gündür.
• Dolmalık biber: Kiraz veya domates şekilli, kırmızı ve yeşil tonlarında, 8–9 cm boyunda ve 7–9 cm çapındadır. Olgunlaşma süresi 100–150 gündür.

Sebzelerin kurutulması için ideal nem oranı ve güneş ışığı yoğunluğu Oğuzeli’nde mevcuttur. İlçenin 750 m rakımı ve rüzgâr yönleri (özellikle batı ve kuzeybatıdan gelenler) kurutma sürecini destekler. İlkbahar ve yaz aylarında nem oranı %10’a kadar düşer; sıcaklıklar ise Mayıs’ta 19,5 °C’den Eylül’de 24,4 °C’ye kadar değişir.

Üretim Süreci

Üretim Mart sonunda ekimle başlar. Mayıs’ta kabak, Temmuz sonunda patlıcan ve biber hasat edilir. Her sebze türü için farklı kurutma teknikleri uygulanır:

• Patlıcan ve biber: Oyulduktan sonra 50’li gruplar halinde pamuk oranı yüksek dolma ipine dizilir. Temizlenmek üzere içme suyuna batırılıp çıkarılır. Ardından “dolma çatısı” adı verilen özel iskeleye gergin şekilde asılır.
• Kabak: Oyulup dış kabuğu soyulduktan sonra iyotlu tuzla tuzlanır. Dikey çubuklara delinmeden oturtulur ve doğrudan güneş alan yerde kurutulur.

Kurutma süresi patlıcan ve kabak için yaklaşık 3 gün, biber için 10 gündür. Ürünler doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmaz; gölgelendirme için ağaç dalları veya yapraklar kullanılır. Kurutulmuş ürünler sağlam, kokusuz, küfsüz ve elle taşımaya dayanıklı olmalıdır. Nem oranları patlıcan için %6–12, kabak için %4–8, biber için %1–6 arasında olmalıdır.

Ambalaj ve Saklama

Kurutulmuş sebzeler, duvarla doğrudan temas etmeyecek şekilde, şeffaf naylon ambalaj içinde, ipe dizili halde asılarak muhafaza edilir ve satışa sunulur. Ambalaj üzerinde coğrafi işaret ibaresi, marka ile birlikte ve sebze türüne uygun biçimde yer almalıdır.

Denetim ve Koruma

Oğuzeli kurutmalığının üretimi, Oğuzeli Ziraat Odası, Tarım Kredi Kooperatifi, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Belediye Başkanlığı tarafından yılda en az bir kez denetlenir. Denetim süreci, uzman kişiler aracılığıyla yürütülür ve tescil belgesine uygunluk esas alınır.