Ordu galdirik kavurması, Karadeniz Bölgesi’nin yerel mutfak ürünlerinden biri olup, Ordu iline özgü bir sebze yemeğidir. Trachystemon orientalis türüne ait ve bölgede “kaldirik”, “ıspıt”, “hodan” veya “balık otu” gibi adlarla bilinen galdirik bitkisinin gövde kısımları kullanılarak hazırlanır. Temizlenip haşlanan bitki, kuru soğan (isteğe bağlı olarak yeşil soğan veya pırasa), ayçiçek yağı, tuz ve tercihe göre tereyağı ile kavrularak sıcak servis edilir; üzerine pul biber ve karabiber serpilir. Galdirik bitkisi yalnızca mayıs-eylül ayları arasında coğrafi sınırda kendiliğinden yetişir ve geleneksel yöntemlerle toplanır. Bu yemek, hem kullanılan bitkinin yetiştiği bölgeyle hem de tarihsel ve kültürel bağlamıyla Ordu iliyle özdeşleşmiştir.
Ordu Galdirik Kavurması (Ordu Büyükşehir Belediyesi)
Bitkisel Köken ve Bölgesel Adlandırmalar
Yemeğin temel bileşeni olan galdirik bitkisi, botanik olarak Trachystemon orientalis türüne aittir ve kendiliğinden yetişme özelliği gösterir. Bitki, Ordu coğrafyasında yerel olarak “kaldirik”, “ıspıt”, “hodan” ve “balık otu” gibi farklı adlarla anılmaktadır. Galdirik bitkisi, bölgede mayıs ile eylül ayları arasında doğadan toplanır. Taze kullanımın dışında, salamura yapılarak ya da dondurularak saklanmak suretiyle diğer mevsimlerde de tüketilebilir. Tadı mantarımsı aromaya sahiptir.
Tarif ve Üretim Metodu
Ordu galdirik kavurması, haşlanmış galdirik gövdesinin çeşitli bileşenlerle kavrulması yoluyla hazırlanır. 6–8 kişilik bir porsiyonun hazırlanmasında kullanılan malzemeler ve uygulanan yöntem aşağıda özetlenmiştir:
Bileşenler
- 1 kg galdirik bitkisi
- 2 adet orta boy kuru soğan (alternatif olarak yeşil soğan veya pırasa)
- 50–60 ml ayçiçek yağı
- 15–20 g tereyağı (isteğe bağlı)
- 10–15 g tuz
- 2 g karabiber
- 5 g pul biber
Üretim Süreci
- Galdirik bitkisinin yaprak ve çiçek kısımları ayıklanır; yalnızca gövde kısmı kullanılır.
- Gövdeler yıkanarak 2–3 cm uzunluklarında doğranır.
- Kaynayan su içerisinde 10–15 dakika haşlandıktan sonra süzülüp soğuk sudan geçirilir.
- Kuru soğanlar (veya tercihen yeşil soğan ya da pırasa) küp şeklinde doğranır ve ayçiçek yağında pembeleşinceye kadar kavrulur.
- İsteğe bağlı olarak tereyağı eklenir.
- Haşlanmış galdirik, tuz ile birlikte tencereye ilave edilir ve tüm karışım kısık ateşte 3–5 dakika süreyle ara ara karıştırılarak kavrulur.
- Servis sırasında üzerine pul biber ve karabiber serpilerek sıcak olarak sunulur.
Ordu Galdirik Kavurması (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Coğrafi Sınırla Olan Bağ
Ürünün tüm üretim aşamalarının Ordu ili sınırlarında gerçekleşmesi gerekmektedir. Galdirik bitkisi, yalnızca coğrafi sınır içerisinde yetişmekte olup bu ürünün üretimi, işlenmesi ve son haline getirilmesi de yine bu sınırlar içinde gerçekleştirilir. Ürünün geçmişi Ordu ilinin geleneksel mutfak kültürüyle ilişkilidir. Galdirik kavurması, yörede düzenlenen şenlik ve festivallerde sunulan geleneksel yemekler arasında yer alır.
Tescil ve Kullanım
Ürünün tescili mahreç işareti türündedir. Tescil ettiren kurum Ordu Büyükşehir Belediyesi olup adresi “Şarkiye Mah. Atatürk Bulvarı 111, Altınordu, ORDU” şeklindedir. Ordu galdirik kavurması ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün ambalajı veya kendisi üzerinde açık şekilde yer almalıdır. Eğer bu mümkün değilse, işletme içinde kolayca görülebilecek şekilde bu ibare ve amblem bulundurulmalıdır.
Denetim Süreci
Ürünün tesciline uygunluk, Ordu Büyükşehir Belediyesinin koordinasyonunda oluşturulan denetim mercii tarafından sağlanır. Bu denetim organı, Ordu Büyükşehir Belediyesi ve Ordu İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden alanında uzman en az üç kişiden oluşur. Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir; ayrıca ihtiyaç duyulması ya da şikâyet durumunda ilave denetimler yapılabilir.
Denetime esas başlıca kriterler:
- Üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu ve miktarları
- Üretim metoduna bağlılık
- İbare ve mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı
Denetim sürecinde kamu kurumları, özel kuruluşlar ya da bu kuruluşlarda görevli uzman kişilerin bilgi ve hizmetlerinden yararlanılması mümkündür. Hukuki süreçler, tescil ettiren kurum tarafından yürütülür.
