Osmancık yırtmaç yemeği, Çorum ilinin Osmancık ilçesine özgü, asma yaprağı ve çeşitli bakliyatların bir arada kullanılmasıyla hazırlanan geleneksel bir yemektir. İçeriğinde su, nohut, yeşil mercimek, börülce, bakla, bulgur, domates, soğan, salça, yoğurt, çeşitli yeşillikler ve baharatlar yer alır. 

Genel Özellikler

Osmancık yırtmaç yemeği, Çorum ilinin Osmancık ilçesine özgü ve yerel mutfak geleneğinde önemli bir yere sahip olan, asma yaprağı ve çeşitli bakliyatların birlikte kullanılmasıyla hazırlanan bir yemektir. Mahreç işaretiyle tescillenmiş bu yemek; su, asma yaprağı, nohut, mercimek, börülce, bakla, bulgur, salça, tuz, pul biber, yağ çeşitleri, yoğurt, sarımsak, taze ve kuru otlar ile sebzelerden oluşan zengin bir içeriğe sahiptir. Üretiminde kullanılan asma yapraklarının yırtılarak eklenmesinden dolayı halk arasında “yırtma aşı” adıyla da bilinmektedir.

Yemek, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında taze asma yapraklarıyla yapılmakta ve günlük öğünlerin yanı sıra düğün, bayram, festival gibi özel günlerde de sofralarda yer almaktadır. Asma yapraklarının yemeğe kazandırdığı karakteristik ekşi tat, bu yemeği diğer benzerlerinden ayıran önemli bir özelliktir. Osmancık yırtmaç yemeği, yalnızca içeriğiyle değil, aynı zamanda üretim süreciyle de Osmancık ilçesiyle güçlü bir ün bağı kurmaktadır.

Malzemeler (6 Kişilik Porsiyon)

Yemeğin hazırlanmasında kullanılan temel bileşenler ve miktarları aşağıdaki gibidir:

• 1 litre su
• 300 g yoğurt (isteğe bağlı)
• 250 g taze ve/veya salamura asma yaprağı
• 100 g haşlanmış nohut
• 100 g yeşil mercimek
• 100 g börülce (isteğe bağlı)
• 100 g ince doğranmış veya çekilmiş bakla (isteğe bağlı)
• 100 g kuru veya taze soğan
• 100 g domates (isteğe bağlı)
• 50 g pilavlık bulgur
• 50 g domates ve / veya biber salçası
• 30 g yeşilbiber (isteğe bağlı)
• 30 ml ayçiçek yağı ve / veya zeytinyağı
• 25 g tereyağı
• 25 g sarımsak (isteğe bağlı)
• 10 g tuz
• 10 g kuru ve / veya taze nane
• 10 g ayıklanmış maydanoz
• 10 g ayıklanmış dereotu
• 5 g pul kırmızıbiber

Tarif/Üretim Aşamaları

Hazırlık aşamasında, uygun büyüklükteki bir tencereye su, haşlanmış nohut, yeşil mercimek, börülce, bakla ve bulgur eklenir ve yaklaşık 20 dakika kadar pişirilir. Pişirme sürecinde karışımın fazla sulu olmamasına dikkat edilir. Ayrı bir tencerede soğan, sıvı yağ ve salça kavrulur, ardından doğranmış domates ve yeşilbiber eklenip su ilavesiyle sos kıvamı elde edilir. Bu sos ortalama 5 dakika pişirilir.

İki ayrı karışım birleştirilerek tuz eklenir ve yaklaşık 5 dakika daha pişirilir. Ayrıca tereyağı, kuru nane ve pul kırmızıbiber kavrularak hazırlanan sos, yemeğin üzerine dökülür. İnce doğranmış taze nane, taze soğan, dereotu, maydanoz ve yırtılarak eklenen asma yaprakları da son aşamada yemeğe karıştırılır. Kullanılan asma yapraklarının tercihen Çorum’da yetiştirilen asmadan sağlanması esastır.

Servis Özellikleri

Osmancık yırtmaç yemeği sıcak ya da soğuk olarak servis edilebilir. İsteğe bağlı olarak üzerine ezilmiş sarımsak ve yoğurt karışımı dökülebilir. Ayrıca sunum sırasında taze nane, taze soğan, maydanoz ve dereotu gibi yeşillikler de kullanılabilir.

Üretim Coğrafyası ve Ün Bağı

Yemek, geleneksel olarak Çorum ili Osmancık ilçesinde üretilmekte olup, bu bölgeyle güçlü bir kültürel ve üretimsel bağa sahiptir. Üretimde kullanılan malzemelerin seçimi, hazırlık süreci, pişirme tekniği ve sunumu yerel ustalık gerektirir. Bu nedenle yemeğin tüm üretim süreci yalnızca Osmancık ilçesi sınırları içerisinde gerçekleştirilir.

Denetim Süreci

Ürünün coğrafi işaretle uyumlu şekilde üretildiğinin denetlenmesi, Osmancık Kaymakamlığı koordinasyonunda, en az üç kişilik bir heyet tarafından yılda en az bir kez yapılır. Denetim, Osmancık İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü iş birliğiyle yürütülür. Denetim sırasında; bileşen listesine uygunluk, üretim ve servis aşamalarının doğruluğu ile tescil ibaresi ve mahreç işareti kullanımına dair uygunluk kontrol edilir. Gerektiğinde şikâyet üzerine veya re’sen denetim tekrarlanabilir. Denetim sonuçları raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.