Osmaniye yoğurtlu kömbesi, Osmaniye ilinin geleneksel mutfak kültüründe köklü bir yere sahip olan, yoğurt ve baharat karışımıyla zenginleştirilmiş özel bir hamur işidir. Bayramlar, özel günler ve misafir ağırlama gibi sosyal etkinliklerde sıkça yapılan bu ürün hem içeriği hem de pişirme yöntemiyle ayırt edici nitelikler taşımaktadır. Kömbenin yöredeki kullanımı, yalnızca gastronomik değil, aynı zamanda toplumsal bir gelenek olarak da sürdürülmektedir. Bu geleneksel ürün 13 Eylül 2022 tarihinde mahreç işaretiyle coğrafi işaret olarak tescillenmiştir.
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Osmaniye yoğurtlu kömbesi; özel amaçlı buğday unu, üzüm pekmezi (veya beyaz şeker), süzme yoğurt, sıvı yağ, kabartma tozu ve baharat karışımıyla hazırlanan hamurun üzerine, yine benzer bileşenlerle hazırlanan bir iç harcın eklenmesiyle elde edilir. Ürün, tercihe bağlı olarak çörek otu ve susam serpilerek sacda, taş fırında veya kuzinede pişirilir. Kullanılan baharat karışımı; tarçın, karanfil, zencefil, zerdeçal, muskat, mahlep ve damla sakızından oluşur.
Yapısı itibarıyla dış kenarları ince ve gevrek, orta kısmı ise iç harcın etkisiyle yumuşak ve pastamsıdır. Osmaniye yoğurtlu kömbesi yörede “yaş kömbe” olarak da adlandırılmakta olup geleneksel olarak yuvarlak biçimde hazırlanır ve üçgen veya kare dilimler halinde servis edilir. Hamurunda isteğe bağlı olarak yumurta da kullanılabilir. İçeriğindeki yoğurtlu karışım, ürünün tatlımsı bir lezzet profiline sahip olmasını sağlar.
Osmaniye Yoğurtlu Kömbesi (Türk Patent ve Marka Kurumu)
Üretim Metodu
Hamur Bileşenleri
- 1 kg özel amaçlı buğday unu
- 70 g beyaz şeker veya 50 ml üzüm pekmezi
- 200 g süzme yoğurt (tercihen inek sütünden)
- 200 ml sıvı yağ
- 10 g kabartma tozu
- 10 g baharat karışımı (3 g tarçın, 1 g karanfil, 1,5 g zencefil, 1 g zerdeçal, 1 g muskat, 1,5 g mahlep, 1 g damla sakızı)
İç Harç Bileşenleri
- 80 g özel amaçlı buğday unu
- 1000 g süzme yoğurt
- 500 g beyaz şeker (veya 350 ml üzüm pekmezi)
- 100 g tereyağı
- 20 g nişasta
- 20 g susam ve çörek otu (isteğe bağlı)
Yapılışı
Hamurun Hazırlanması
Öncelikle 1 kg özel amaçlı buğday unu elenerek hazırlanır. Ayrı bir kapta 70 g beyaz şeker (veya 50 ml üzüm pekmezi), 200 g süzme yoğurt, 200 ml sıvı yağ, 10 g kabartma tozu ve 10 g baharat karışımı (tarçın, karanfil, zencefil, zerdeçal, muskat, mahlep ve damla sakızı) karıştırılır. Tüm bu karışım una ilave edilerek orta sertlikte bir hamur elde edilinceye kadar yoğrulur. Hazırlanan hamur beze haline getirilerek yaklaşık 10 dakika dinlendirilir.
İç Harcın Hazırlanması
İç harç için; 80 g özel amaçlı buğday unu, 1000 g süzme yoğurt, 500 g beyaz şeker (veya 350 ml üzüm pekmezi), 100 g tereyağı ve 20 g nişasta bir kapta karıştırılır. Tereyağı önceden eritilir ve sıvı hâlde diğer malzemelere ilave edilir. Harç, homojen bir kıvam alana dek karıştırılır.
Şekillendirme ve Pişirme
Dinlenen hamur tek kat olacak şekilde elle açılır ve yağlanmış bir yuvarlak tepsiye yayılır. Hamur, ortası çukur kalacak ve kenarları hafifçe yüksek olacak şekilde tepsiye yerleştirilir. Hazırlanan iç harç, hamurun ortasına dökülür ve tepsiye eşit şekilde yayılır. Üzerine isteğe bağlı olarak 20 g kadar susam ve çörek otu serpilir.
Kömbe geleneksel olarak odun ateşiyle yakılan sac üzerinde pişirilir. Bunun dışında taş fırın ya da kuzine de kullanılabilir. Fırın kullanımında ise ürün 180°C’de yaklaşık 40 dakika pişirilir. Fırından çıkan kömbe, 10–15 dakika dinlendirildikten sonra üçgen veya kare dilimler hâlinde kesilerek soğuk olarak servis edilir.
Coğrafi İşaret Bilgisi
Osmaniye yoğurtlu kömbesi, 13.09.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Tescil numarası 1221’dir. Ürünün ünü ve geleneksel yapım biçimi coğrafi sınır ile doğrudan ilişkilidir. Tüm üretim aşamaları Osmaniye ili sınırları içinde gerçekleşmektedir.
Denetim
Ürünün üretim süreçleri ve coğrafi işaret kullanımına uygunluğu; Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Osmaniye Gıda Maddeleri Esnaf Odası ile Osmaniye İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden görevlendirilen birer temsilciden oluşan üç kişilik bir komisyon tarafından denetlenir. Denetimler yılda bir kez düzenli olarak yapılmakta, ayrıca şikayet durumlarında da gerçekleştirilmektedir. Üretim metoduna, içeriklere ve etiket kullanımına ilişkin uygunluk bu komisyon tarafından kontrol edilir.
