KÜRE LogoKÜRE Logo

Palimpsest

El Sanatları Ve Geleneksel Sanatlar+2 Daha
fav gif
Kaydet
kure star outline
Kure Card Image
Bir palimpsest örneği. Alttaki yazının 6-7. Yüzyılda yazıldığı tahmin edilmektedir.

Palimpsest üzerine ikinci defa yazı yazılabilmesi için eski yazının silindiği ancak eski yazının hafifçe göründüğü parşömen veya diğer yazı yüzeyleridir. Eskiden parşömenler kuzu, dana veya keçi yavrusunun derisinden yapılarak elde edilen, pahalı olduğu için sürekli bulunmayan bir yazım aracıdır. Bir kez kullanıldıktan sonra atılmayan parşömenler, her defasında yeni bir yazı için tekrar kullanılarak yazı yüzeylerinden tasarruf edilmiştir. Asıl metnin silinmesi kazıma veya yıkama ile gerçekleşir.  Günlük kullanımda palimpsest terimi, mimarlık, arkeoloji ve jeomorfolojide de bir amaç için yapılmış veya üzerinde çalışılmış ve daha sonra başka bir amaç için yeniden kullanılmış bir nesneyi belirtmek için kullanılır; örneğin, ters tarafı boş olan ve yeniden kazınmış olan anıtsal bir pirinç levha.

Etimoloji

İngilizceye Latince palimpsestus kelimesinden, Latinceye ise Yunanca palimpsestos kelimesinden geçmiştir. Yunanca bu kelime "yeniden kazınmış" veya "yeniden silinmiş" anlamına gelir. Yunanca palin "tekrar, yeniden" anlamına gelirken psao "kazımak" veya "sıyırmak" anlamındadır. Batı'da codex rescriptus (tekrar kullanılmış el yazması), Arapçada tırs veya tıls diye bilinir.

Kullanım ve örnekler

Yazı yüzeyinden silinen yazıya "alttaki yazı" (Scriptio inferior), yeni yazıya ise "üstteki yazı" (Scriptio supreior) adı verilir. Üstteki yazı farklı bir dilde ve farklı veya aynı hat geleneğine ait olabileceği gibi, alttaki yazı üstteki yazıdan daha eski veya onunla çağdaş olabilir. Bazı Arapça papirüs palimpsestlerin günümüze ulaştığına ve birkaç tane yeniden kullanılmış parşömenin varlığına dair delil bulunmaktadır. Tahmin edilen parşömen palimpsestlerin en eski iki örneği Kur'ân parçaları ihtiva eden ve 1992 ile 2000 yıllarında Londra'da bir müzayedede satılan iki palimpsesttir. Alba Fedeli tarafından bu iki palimpsest üzerine yakın zamanda yapılan analiz, hem alttaki yazı hem de standart Osman Mushafı arasındaki farkları göstermektedir.

(Elimize ulaşan en eski Kur'an kopyalarından birinin parçası palimpsest bir parşömen. Altta ve üstte bulunan iki yazı Bakara Suresine aittir.)

Kaynakça

Gacek, Adam. 2001. The Arabic manuscirpt tradition: a glossary of technical terms and bibliography. Leiden/Chicago.

Déroche, François. 2006. Islamic codicology: an introduction to the study of manuscripts in Arapic script. London.

Fendall. Ramsey. 2003. Islamic calligraphy. London.

Frase, Marcus & Kwiatkowski, Will. 2006. Ink and gold: Islamic calligraphy. London.

Fedeli, Alba. 2007. Early evidences of variant readings in Qur'anic manuscripts. Berlin.

Page-Phillips, John. 1980. Palimpsests - the backs of monumental brasses.

Gacek, Adam. 2020. Arapça El Yazmaları İçin Rehber, Klasik Yayınları.

Apaydın, Banu. 2019. Palimpsest kavramı ve mekansal dönüşüm.

https://www.etymonline.com

https://www.ancient-origins.net


Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme

Yazar Bilgileri

Avatar
Ana YazarBurak Enes1 Ocak 2025 07:18
KÜRE'ye Sor