Pasinetti Büyüme Modeli, 1960'larda İtalyan iktisatçı Luigi Pasinetti tarafından geliştirilen ve klasik büyüme modellerine alternatif sunan bir modeldir. Bu model, özellikle sermaye birikimi ve büyüme arasındaki ilişkiyi inceleyen bir teoridir. Pasinetti, modelinde klasik iktisat teorilerinden farklı olarak, sermaye ve emek arasındaki gelir paylaşımını ve bunun ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini vurgular. Pasinetti'nin modelinin temel amacı, uzun dönemde ekonomik büyümeyi ve gelir dağılımını açıklamaktır.

Pasinetti Büyüme Modeli’nin Temel Özellikleri

1. Teknolojik İlerleme ve Sermaye Birikimi: Pasinetti modelinde büyüme, sermaye birikimi ile teknolojik ilerlemenin birleşimiyle açıklanır. Modelin temel önermesi, sermaye birikiminin büyümenin ana itici gücü olduğudur. Ancak, bu sermaye birikimi yalnızca sanayileşmiş sektörlerde değil, tüm ekonomideki üretim faktörleri arasında gelir dağılımı dengesinin sağlanması ile gerçekleşir.
2. Sermaye ve Emek Arasındaki Gelir Dağılımı: Pasinetti’nin modelinin en önemli özelliklerinden biri, sermaye ve emek arasındaki gelir dağılımına odaklanmasıdır. Modelde, büyüme oranı ile sermaye ve emek arasındaki gelir paylaşımının nasıl değiştiği arasında bir ilişki kurulur. Eğer sermaye kazançları emek kazançlarından daha hızlı artarsa, bu durum uzun vadede ekonomik büyümenin hızını etkileyebilir.
3. Düşey Gelir Dağılımı ve Yatay Teknolojik Farklılıklar: Pasinetti modelinde düşey gelir dağılımı (yani, toplumda gelir ve servetin eşitsiz bir şekilde dağılması) ekonomik büyüme üzerinde önemli bir rol oynar. Bu gelir eşitsizliği, daha fazla sermaye birikimini teşvik edebilir ve büyüme hızını etkileyebilir. Ayrıca, yatay teknolojik farklılıklar (farklı sektörlerdeki teknolojik gelişmeler) ekonomik büyümeyi etkileyen bir diğer faktördür. Pasinetti, sanayi sektörü ile diğer sektörler arasındaki farkların büyüme üzerindeki etkilerini inceler.
4. Sermaye Verimliliği: Pasinetti, sermayenin verimli kullanılmasının büyüme üzerindeki etkisini vurgular. Sermaye verimliliği, sermaye miktarının üretim sürecinde ne kadar etkili kullanıldığını gösterir. Yüksek sermaye verimliliği, büyüme oranlarını artırabilir. Model, teknolojik ilerlemelerin ve verimlilik artışlarının büyüme üzerindeki uzun dönemli etkilerini de dikkate alır.
5. Sermaye Yoğunluğu ve Teknolojik Değişim: Pasinetti modelinde sermaye yoğunluğu (sermaye/emek oranı) ve teknolojik değişim, uzun dönemde ekonomik büyümeyi yönlendiren ana faktörlerdir. Eğer sermaye yoğunluğu artarsa, bu ekonominin büyüme hızını olumlu yönde etkileyebilir. Ayrıca, teknolojik yenilikler ve bu yeniliklerin sermaye ile entegrasyonu, üretim kapasitesini artırarak büyümeyi hızlandırır.

Pasinetti Modelinin Temel Denklemleri

Pasinetti, büyümenin temel denklemlerini, üretim fonksiyonları ve gelir dağılımı üzerinden kurar. Bu denklemler, sermaye birikiminin nasıl gerçekleştiğini ve büyüme oranlarını nasıl etkilediğini gösterir. Temel denklemde şunlar yer alır:

• Y = A * K^α * L^(1-α): Burada Y toplam üretimi, A teknoloji seviyesini, K sermaye miktarını ve L iş gücünü ifade eder. α ise sermayenin üretime katkısını belirleyen bir parametredir.
• K = S * Y: Bu denklemde S, tasarruf oranını ve Y toplam üretimi ifade eder. Buradan hareketle sermaye birikimi, tasarruf oranı ve büyüme oranı arasındaki ilişkiyi analiz edebiliriz.
• dY/Y = (S/Y) * (K/Y) + (dA/A): Bu denklemde dY/Y büyüme oranını, dA/A ise teknolojik gelişmenin büyüme üzerindeki etkisini gösterir. Ayrıca S/Y tasarruf oranı ve K/Y sermaye/emek oranını ifade eder.

Modelin Temel Varsayımları

Pasinetti modelinin öne çıkan varsayımları şunlardır:

• Sermaye ve emek arasındaki gelir dağılımı sabit değildir ve zamanla değişebilir. Sermaye ile emek arasındaki gelir farkı, büyüme oranlarını etkiler.
• Teknolojik değişim sürekli ve eşit bir şekilde gerçekleşir. Yani, tüm sektörlerdeki teknolojik gelişmeler benzer hızda ilerler.
• Sermaye birikimi, büyümenin temel itici gücüdür ve sermaye, üretim sürecinde etkili bir şekilde kullanılmalıdır.

Pasinetti Büyüme Modeli’nin Eleştirileri

1. Serbest Pazar Dinamiklerinin Yetersizliği: Pasinetti’nin modelinde serbest piyasa dinamikleri ve rekabetçi piyasaların etkileri sınırlıdır. Model daha çok hükümet müdahaleleri ve gelir dağılımı üzerine odaklanır.
2. Sermaye ve Emek Dağılımı Üzerindeki Ağırlık: Gelir dağılımının büyüme üzerindeki etkilerine aşırı vurgu yapılması, modelin diğer ekonomik faktörleri (örneğin, dış ticaret, devlet politikaları vb.) göz ardı etmesine neden olabilir.
3. Teknolojik İlerleme ve Yeniliklerin Daha Detaylı Ele Alınmaması: Modelin teknolojik değişimle ilgili genel bir yaklaşımı olsa da, inovasyon süreçleri ve yeni teknolojilerin büyüme üzerindeki etkileri daha derinlemesine ele alınmamıştır.