Köken

Birinci anlamıyla, Fransızca kökenli “per”, iskambil oyunlarında “iki benzer kartın bir arada bulunması” anlamına gelir. Bu kullanım, Fransızca paire (çift) sözcüğünden alıntıdır ve özellikle poker gibi oyunlarda “bir çift” elini ifade eder. Fransızca paire kelimesi, Latince paria (eşler) ve onun da kökü olan par (eşit) sözcüğüne dayanır. İkinci anlamıyla, Farsça kökenli “per”, klasik Türkçede ve özellikle edebî metinlerde “kanat” anlamında kullanılır. Bu sözcük, Farsça پر (per) kelimesinden alınmıştır ve genellikle bâl (kanat) ile birlikte “perr ü bâl” (kanatlar ve uçuş) şeklinde geçer. Bu ifade, kuşun kanatları ya da mecaz anlamda koruyuculuk ve yücelik anlatımı için kullanılır. Ayrıca bu kökten türeyen per-âver (“kanat getiren, hızlı uçan”) ve per-küşâ (“kanat açan, uçan”) gibi birleşik sözcükler de bulunmaktadır. Farsça per, köken olarak Orta Farsça čarāg üzerinden, Hint-Avrupa Anadili’ne kadar izlenebilir ve burada yazılı örneği bulunmayan per- köküne bağlanır. Bu kök, “öne atılmak, uçmak, yayılmak” gibi anlamlar içerir.

Kullanım Alanları

• Divan edebiyatı: Şairler, özellikle "perr ü bâl" tamlamasıyla ilahi himayeyi, sevgilinin koruyucu gölgesini veya ulaşılması zor idealleri betimlemede kullanılmıştır.
• Halk şiiri ve tasavvuf: Per, mecazî anlamda ruhun uçuşu, ilahi aşkın cazibesi ya da manevî yükselişle ilişkilendirilir.
• Oyun terimi: Modern Türkçede per, batı kökenli kart oyunlarında teknik bir terim olarak kullanılır.