Reşadiye hamam kesesi; Türkiye'nin Tokat ilinin Reşadiye ilçesinde geleneksel yöntemlerle üretilen, sert dokulu ve siyaha boyanmış bir hamam kesesidir. Temel ham maddesi koyun yünü olan kese, el tezgâhlarında dokunur ve dikdörtgen biçimindedir (30-32 cm x 15-16 cm). Yüzyıllardır Reşadiye'nin dokumacılık mirasının ve hamam kültürünün özgün bir parçası olarak, bölgesel kimliğin bir yansımasıdır.
Coğrafi İşaret ve Tescil Bilgileri
Reşadiye Hamam Kesesi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak 21.08.2023 tarihinde tescillenmiş, ürünün ün bağı ile coğrafi sınır arasında doğrudan ilişki kurulmuştur. Tescil başvurusu, Reşadiye Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiş; ürünün adının ve mahreç işareti ambleminin ambalaj üzerinde ya da işletme içinde açık biçimde yer alması zorunlu tutulmuştur.
Üretim Metodu ve Teknik Araçlar
Tercihen bölgedeki koyunlardan kırkılan yünler; yıkama, didikleme, tarama ve eğirme işlemleriyle ip hâline getirilir. İpler çıkrıkla yumak yapılır ve dokuma tezgâhına yerleştirilir. Kullanılan başlıca araçlar şunlardır:
- Tarak ve İğik: Yünü hazırlamada,
- Dağan ve Söğe: Tezgâh ve ip düzenlemede,
- Kılıç ve Dartı (Dartu): İlmeği sıkılaştırma ve sabitlemede,
- Ön/Arka Kücü: Kumaşı ilerletme ve dolaşmaları önlemede,
- Şal ve Top: Dokuma aşamaları sonunda oluşan kumaş isimlerinde,
- Bıçak: Kesim işlemlerinde kullanılır.
Dokuma, ilmek atma ve sert kılıç vuruşlarıyla gerçekleştirilir. Bu işlemler, keseye özgü sert dokunun oluşmasını sağlar.
Boyama ve Son İşlem Süreci
Dokunan kumaş, tuz ve siyah boya ile kaynatılan kazanda bir gün bekletilir. Ardından askıya asılarak kurutulur, tekrar yıkanıp ütülenerek dikim işlemine geçilir. Kumaş, dikdörtgen ölçülere göre kesilir, ikiye katlanır ve dar kenarlarından biri açık kalacak şekilde elle veya makineyle dikilir. Askı takıldıktan sonra ürün satışa hazır hâle gelir.
Coğrafi Sınırlama ve Kültürel Bağlam
Tüm üretim aşamaları Tokat ili Reşadiye ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilir. Ürünün tarihsel ve kültürel kökeni Reşadiye’nin yerel dokuma ve hamam geleneklerine dayanır; bu nedenle “ün bağı” coğrafi sınırla doğrudan ilişkilidir.
Denetim Mekanizması
Denetimler, Reşadiye Belediyesi koordinasyonunda; Reşadiye Kaymakamlığı ve Tokat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden uzmanların katılımıyla yılda en az bir kez gerçekleştirilir. Ayrıca gerekli görülen durumlarda ya da şikâyet üzerine denetim yapılabilir. Üretim araçlarının uygunluğu ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu bu denetimlerin kapsamındadır.
