Köken

“Resim” kelimesi, Arapça “rasm” (رَسْم) kökünden türetilmiştir. Bu kök, “iz, işaret, simge, damga, suret” gibi anlamlara gelir. Türkçeye Arapçadan geçmiş olan bu kelime, görsel sanatları ve ilgili kavramları ifade etmek için kullanılır.

Kullanım Alanları

1. Sanat Alanında

Resim, öncelikle bir nesnenin, canlının veya doğa parçasının çizgi ve boya aracılığıyla yüzey üzerine aktarılmış biçimi anlamına gelir. Bu bağlamda:

• Tasvir: Kara kalem, sulu boya, yağlı boya, pastel gibi tekniklerle yapılan görsel temsiller.
• Sanat dalı: Güzel sanatlar içinde “resim sanatı” (piktürel sanatlar) başlı başına bir disiplin oluşturur. Akademik kurumlarda ders olarak okutulur ve meslek dalı hâline gelmiştir.
• Plan ve taslak: Mimarlık, mühendislik ve el sanatlarında, nesnelerin ölçülü çizimlerine de “resim” denir.

2. Günlük Yaşamda

19. yüzyıldan itibaren “fotoğraf” sözcüğü Türkçeye girmeden önce, çekilen görüntülere de “resim” denmiştir. Günümüzde de halk arasında “fotoğraf” ve “resim” sözcükleri eş anlamlı olarak kullanılmaktadır (vesikalık resim, aile resmi).

Ayrıca mecazî olarak, bir hâlin veya duygunun açık ifadesini karşılamak için de kullanılır: “Onun yüzü yorgunluğun resmi gibiydi.”

3. Kültürel ve Sosyal Kullanımlar

Osmanlı döneminde ve klasik edebiyatta “resim” sözcüğü, tören, merasim anlamında yaygın biçimde kullanılmıştır (nikâh resmi, bayram resmi).

Bunun yanında, “tarz, şekil, üslup” ve “âdet, usul” karşılıklarında da yer alır. Bu kullanımlar, divan edebiyatında ve halk şiirinde örneklere sahiptir (feleğin resmi, aşkın resm-i âdeti).

4. Hukukî ve İdarî Kullanımlar

“Resim” kelimesi, tarihsel olarak vergi ve harç anlamında da önemli bir terimdir. Osmanlı mali sisteminde çeşitli vergiler “resim” adıyla anılmıştır:

• Resm-i âsiyab: Değirmen vergisi
• Resm-i ganem: Ağnam (küçükbaş hayvan) vergisi
• Damga resmi, gümrük resmi vb.

Bu bağlamda “resim”, devletin belirli mal veya işlemler üzerinden aldığı resmî yükümlülükleri ifade eder.