Çankırı ilinin Şabanözü ilçesi ile ün bağı bulunan ve bu coğrafi sınırda üretilmesi gereken geleneksel bir fırıncılık ürünüdür. Mahreç işareti olarak 22 Aralık 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Ürün; özel amaçlı buğday unu, su, maya ve tuz kullanılarak hazırlanır, sac üzerinde odun ateşinde pişirilir ve bu özelliği nedeniyle yörede "sac ekmeği" olarak da anılmaktadır.

Ürün Özellikleri

Bu bazlama, pişirme işleminden önce sacın odun külü ve su karışımıyla sıvanması sayesinde yavaş pişer ve bu yöntem ürüne yumuşak ve tam pişkin bir yapı kazandırır. Pişmiş Şabanözü bazlamasının genel fiziksel nitelikleri şunlardır:

• Çapı: 20 ila 25 cm arasındadır.
• Ağırlığı: Yaklaşık 300 ila 320 gramdır.
• Kalınlığı: 1,5 ila 2 cm aralığındadır.

Ürünün geçmişi eskiye dayanır ve Şabanözü mutfak kültürünün önemli bir parçası olarak hemen her öğünde tüketilmektedir.

Üretim Metodu

Şabanözü bazlamasının üretim süreci geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilir.

• Oval şekilli sacın, pişirmeye başlanmadan 3 ila 5 saat önce, bazlamanın yanmadan yavaş pişmesini sağlamak amacıyla odun külü ve su karışımı ile alt kısmı sıvanır.
• 50 kg özel amaçlı buğday unu, 30 ila 35 litre su, 200 ila 250 gram tuz ve 200 gram maya, hamur teknesinde karıştırılarak hamur elde edilir.
• Hazırlanan hamur, mayalanması için üzeri örtülerek 1 ila 2 saat bekletilir.
• Mayalanma esnasında, külle sıvanmış sac ocağın üzerine konulur ve ince odunlar ile kozalak (pir) kullanılarak ateş yakılır.
• Mayalanması tamamlanan hamur, yaklaşık 350 gram ağırlığında, yöresel adıyla pazı denilen küçük parçalara bölünür.
• Pazılar, "el yaslıağacı" olarak da bilinen yuvarlak tahta üzerinde elle inceltilip açılarak bir örtüye serilir.
• Açılan bazlamalar, üçlü gruplar halinde sacın üzerine konulur ve yanmaması ile her iki yüzeyinin eşit pişmesi için sık sık çevrilir.
• İçinin ve kenarlarının tam olarak pişmesi için, her bir bazlama ayrı ayrı, altında odun koru bulunan üç ayak olarak adlandırılan demir ayaklık üzerinde çevrilerek pişirme işlemi sonlandırılır.
• Pişen bazlamalar, soğumaları için bir örtüye serilir ve başka bir örtü ile üzeri kapatılır.
• Soğuduktan sonra gıda ile temasa uygun ambalajlarda satışa sunulur.

Coğrafi Sınır

Şabanözü bazlamasının üretimine ait tüm aşamaların gerçekleşmesi gereken coğrafi sınır, Çankırı ili Şabanözü ilçesidir. Ürünün geçmişi ve yöre mutfak kültüründeki yeri nedeniyle oluşan ün bağı, tüm üretim ve işleme süreçlerinin bu coğrafi alanda yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

Denetim

Ürünün tescil özelliklerine uygunluğunu denetlemek üzere, Şabanözü Belediyesi'nin koordinasyonunda bir denetim mercii oluşturulmuştur. Bu merci, Şabanözü Belediyesi, Şabanözü Kaymakamlığı ve Şabanözü İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nden konuda uzman birer üyenin katılımıyla toplam 3 kişiden oluşur.

Denetimler, yılda bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet durumunda ek denetimler gerçekleştirilebilir. Denetimler kapsamında kontrol edilen unsurlar:

• Üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu,
• Belirtilen üretim metoduna uygunluk,
• Ürünün fiziksel özelliklerinin tescil standartlarına uygunluğu,
• "Şabanözü Bazlaması" ibaresi ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğudur.

Denetim mercii, denetim süreçlerinde kamu veya özel kuruluşlardan uzmanlardan destek alabilir ya da hizmet satın alabilir. Tescil ettiren kurum olan Şabanözü Belediyesi ise hakların korunması için hukuki süreçleri yürütmekle yükümlüdür.