Köken
Arapça ṣāḥib (صاحب) “mâlik olan, dost, arkadaş, efendi” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük, Arapça ṣaḥiba (صحب) “birlikte bulunmak, arkadaşlık etmek, dost olmak” fiilinin fāʿil vezninde türetilmiş ism-i fâil biçimidir. Türkçede en eski örneklerinden biri Kutadgu Bilig’de (1069) “ṣāḥib-ḳırān” (talihli hükümdar) tamlamasında görülür. Sözcük, Osmanlı döneminden itibaren “malik, iye” anlamlarının yanı sıra “koruyucu, efendi, hâmî” anlamlarında da kullanılmıştır. Aynı kökten sâhibe (kadın biçimi), sahiplenmek, sahipli, sahipsiz gibi türevler ortaya çıkmıştır.
Kullanım Alanları
- Mülkiyet ve Tasarruf: Bir nesne, mülk veya hak üzerinde yasal veya fiilî olarak sahip olma ve tasarruf etme anlamında kullanılır.
- Nitelik ve Vasıf: Bir kişinin belirli bir özellik veya değere sahip olduğunu ifade etmek için kullanılır.
- Eser veya İş Sahibi: Bir işi yapan, bir görev üstlenen veya bir eser meydana getiren kişi için kullanılır.
- Koruyucu ve Himaye Eden: Bir kişi, topluluk veya değeri koruyan, destekleyen kimseyi belirtir.
- Saygı Unvanı: Hindistan ve çevresinde “efendi” anlamında kullanılır.
- Birleşik Fiiller: “Sahip olmak” (malik olmak, elinde bulundurmak) ve “sahip çıkmak” (korumak, ilgilenmek) anlamlarında yer alır.
