Kökeni

Su taşıyan kişi anlamındaki saka, Arapça'da "sucu" veya "su veren" anlamına gelen saḳḳā sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Bu kelime, Arapça saḳā (suladı, su verdi) fiilinin meslek adını belirten bir kalıbından türemiştir.

Kuş türü anlamındaki kullanımın 1303 yılına ait Codex Cumanicus gibi eski metinlerde yer almaktadır.

Hastalık anlamındaki saka, Arapça'da "baygınlık, kendinden geçme" anlamına gelen ṣaʿḳa kelimesinden alıntıdır. Bu anlamıyla daha çok tarihi tıp metinlerinde karşımıza çıkar.

Kullanım Alanları

Günlük Dil: En yaygın olarak kuş türünü ve su taşıyan kişiyi ifade etmek için kullanılır.

Tarihi Metinler: Osmanlı İmparatorluğu'nda hem halka su taşıyan kişileri hem de Yeniçeri Ocağı gibi askerî birliklerin su ihtiyacını karşılayan özel bir sınıfı ifade etmek için kullanılmıştır.

Edebiyat: Şiirlerde ve hikayelerde sıklıkla saka kuşunun ötüşü, güzelliği veya su taşıyan kişinin yaşamı tasvir edilir.

Deyimler: "Saka beygiri gibi" deyimiyle, bir iş için birçok yere uğrayan veya amaçsızca gezen insanları nitelemek amacıyla kullanılır.

Tıp Tarihi: Kelimenin hastalık anlamı, günümüz Türkçesinde kullanılmamakla birlikte, eski tıp metinlerinde ve tarihi kaynaklarda yer almaktadır.