Sandıklı saç eti, Afyonkarahisar ilinin Sandıklı ilçesine özgü, taş fırında meşe odunu ateşi kullanılarak pişirilen geleneksel bir yemektir. Bu yemek, kuzu etinin (but, kaburga veya pirzola) patates, soğan, biber, domates, iç yağı ve margarin ile birlikte yassı bir demir çelik ürünü olan saç adı verilen tavada belirli bir düzen içerisinde dizilip pişirilmesiyle hazırlanır. Yemeğin pişirilme şekli, kullanılan yöntem ve ustalık becerisi sayesinde coğrafi sınır ile ün bağı oluşmuştur ve tescil almıştır.

Ürün Özellikleri

Sandıklı saç eti, kuzu eti, sebzeler (patates, soğan, biber, domates), iç yağı ve margarin kullanılarak üretilir. Pişirme yöntemi, yemeğin dengeli bir şekilde pişmesini sağlamak amacıyla fırının tüm noktalarının 250 °C sıcaklıkta olmasını gerektirir. Kullanılan saç tava hem pişirme hem de servis aracı olarak işlev görür. Yemeğin ayırt edici özelliği, taş fırında meşe odunu ateşiyle pişirilmesi ve kendine özgü dizilim şeklidir.

Üretim Metodu

Sandıklı saç eti üretimi, aşağıdaki aşamaları içerir:

• Fırının Hazırlanması: Taş fırın, meşe odunu kullanılarak yakılır ve sıcaklığın tüm noktalara eşit olarak dağılması sağlanır. Fırının iç sıcaklığı 250 °C’ye ulaştığında pişirmeye hazır hâle gelir.
• Bileşenlerin Hazırlanması: Patates, biber, domates ve soğanlar kalın halka şeklinde, kuzu eti ise kuşbaşı olarak doğranır.
• Tavaya Dizilim: Bileşenler, sac tavanın ortasına alttan başlayarak sırasıyla soğan, biber, domates ve patates olacak şekilde dizilir. Tavanın kenarlarında kalan boşluklara ise kuşbaşı kuzu eti, yaklaşık 1 cm'lik parçalara ayrılan iç yağı ve margarin eklenir. Pişirme sırasında eriyen yağlar sebzelerin üzerine akarak pişmeye katkı sağlar.
• Pişirme Aşaması: Hazırlanan tavalar, 250 °C sıcaklıktaki taş fırına yerleştirilir. İlk 15 dakika bileşenlerin mühürlenmesi için karıştırılmaz. Ardından yemeğin dengeli pişmesi amacıyla 10 dakikada bir karıştırılarak toplamda yaklaşık 1 saat pişirilir.
• Servis: Yemek, pişirildiği sac tavayla birlikte servis edilir.

Coğrafi Sınır

Sandıklı saç etinin üretimi, işlenmesi ve diğer tüm aşamaları Afyonkarahisar ilinin Sandıklı ilçesi coğrafi sınırı içerisinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün geçmişinin eskiye dayanması ve üretiminin coğrafi sınıra özgü koşullar ve ustalık becerisi gerektirmesi nedeniyle ün bağı bu bölgeyle ilişkilidir.

Denetim

Sandıklı saç etinin tescilinin korunmasına yönelik denetimler, Sandıklı Belediyesi koordinasyonunda gerçekleştirilir. Denetim mercii, Sandıklı Kaymakamlığı, Sandıklı Sebzeciler ve Meyveciler Esnaf Odası ve Sandıklı Belediyesinden uzmanların katılımıyla en az dört kişiden oluşur.

Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak; şikâyet veya gerekli görülen durumlarda ise ayrıca yapılır. Denetim sırasında üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna uyum ve Sandıklı saç eti ibaresi ile mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu kontrol edilir.