Saraybosna Safarisi (Sarajevo Safari), yönetmenliğini Miran Zupanič’in üstlendiği, 2022 yapımı bir belgeseldir. Slovenya ve Bosna Hersek ortak yapımı olan film, Saraybosna Kuşatması (1992-1996) sırasında kamuoyundan gizli kalmış bir olayı konu alır. Belgesel, savaş döneminde bazı zengin yabancıların yüksek ücretler karşılığında kuşatma altındaki Saraybosna’daki sivillere ateş ettikleri iddialarını merkezine alır ve bu anlatıları tanıklıklar aracılığıyla belgeler.

Konu

Belgeselin temel odağı, Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’nın 1992-1996 yılları arasındaki kuşatmasında yaşanan “insan avı” iddialarıdır. Belgesel, kuşatma altındaki Saraybosna'da yaşayan sivillere ateş etmek için yüksek ücretler ödeyen zengin yabancıların hikâyesini ele alır. Yönetmen Miran Zupanič, belgeselde bu iddiaların izini sürerek savaşın gölgede kalmış bir yönünü ortaya koyar.

^{"Sarajevo Safari" Belgeseline Dair Haber Videosu (TRT World)}

Yapım Ekibi ve Katılımcılar

Filmin yönetmeni Miran Zupanič, yapımcısı ise Franci Zajc’tır. Zajc, bu hikâyeyi ilk kez duyan ve filme taşıyan kişidir. Filmin yapım süreci üç yıldan uzun sürmüş; bu süreçte Zajc’ın Bosna Hersek’teki bağlantıları aracılığıyla tanıklara ulaşılmıştır. Belgeselde iki tanık ve üç keskin nişancı kurbanının ifadeleri yer almakta, ayrıca Bosna Hersek Ordusu’nda istihbarat subayı olarak görev yaptığı aktarılan Edin isimli bir kişiyle yapılan görüşmeye değinilmektedir.

Anlatım Tarzı

Saraybosna Safarisi, araştırmacı ve tanıklıklara dayalı bir anlatım yöntemi benimser. Yönetmen Zupanič, filmde iddiaların doğruluğunu sorgulamak amacıyla gerçek kişilerden alınan ifadeleri, saha araştırmasını ve tarihsel belgeleri bir araya getirir. Film, savaşın yalnızca askeri yönünü değil, insanın ahlaki ve psikolojik sınırlarını da sorgulayan bir belgesel olarak tanımlanmaktadır.

İlk Gösterim

Belgesel, ilk kez 2022 yılında düzenlenen 5. Uluslararası Belgesel Film Festivali’nde (AJB DOC) gösterilmiştir. Gösterim, Saraybosna’da yapılmış ve ardından Slovenya’da da izleyiciyle buluşmuştur.

İçerik

Filmde, “insan avı” olarak tanımlanan olaya ilişkin tanık ve mağdur ifadeleri yer alır. Yönetmen Zupanič ile yapımcı Zajc, 2019 yılında bu hikâyeyi duymalarının ardından kapsamlı bir araştırma başlatmış; arşiv çalışmaları ve görüşmeler sonucunda belgesel biçimini almıştır. Dolayısıyla içerik, yalnızca doğrudan tanıklıklara, basında yer alan bilgiler ve gözlemlere dayanır.

Kültürel Bağlam

Saraybosna Kuşatması, 5 Nisan 1992’de başlamış ve 14 Aralık 1995’te Dayton Anlaşması ile sona ermiştir. Kuşatma süresince binlerce sivilin yaşamını yitirdiği, soykırım meydana geldiği, altyapı ve kültürel mirasın ağır hasar gördüğü aktarılmaktadır. Saraybosna Safarisi, bu tarihsel olayın daha az bilinen bir boyutuna odaklanarak, savaşın etik, insani ve toplumsal yönlerine dair kanıtlanabilir delillerden oluşan bir perspektif sunar. Bu yönüyle belgesel, Bosna savaşının kültürel hafızası ve travma anlatıları içinde dikkat çeken bir yapımdır.