Sarı Kuyruksallayan (Motacilla flava), ince ve uzun kuyruğu, zarif gövdesi ile tanınan küçük ötücü kuş türüdür.

Morfolojik Özellikler

Kuyruğu siyah, yan kenarları beyaz; bacakları uzun ve siyahtır. Türün erkeğinde alt taraflar parlak sarı, üst taraflar yeşilimsi tonlardadır; kanatlar koyu renkli olup açık renkli kanat çizgileri bulunur. Dişiler daha mat renklidir; üst taraf yeşilimsi-kahverengi, alt taraf krem rengi, kuyrukaltı ise daha sarıdır. Baş desenleri erkeklere göre siliktir. Genç bireyler daha kahverengi tonda olup alt tarafları uçuk kahverengi, göğüslerinde kolye benzeri kuşak bulunur; göz üstünde açık renk bir çizgi ve koyu göz çizgisi dikkat çeker.

^{Sarı Kuyruksallayan (flickr)}

Alt Türler

Avrupa ve Asya’da farklı baş renkleriyle tanımlanan birçok alttürü vardır. Bunlardan bazıları:

• Flava: Tepesi ve kulak örtüleri grimsi kahverengi, beyaz kaşlı.

• Thunbergi: Tepesi koyu gri, kulak örtüleri koyu, kaş çizgisi çoğunlukla eksik.

• Feldegg: Baş ve ense siyah, alt taraf parlak sarı. Türkiye’de üreyen baskın alttürdür.

• Lutea: Baş tamamen sarı, tepe ve kulak örtüleri hafif zeytin yeşili.

• Beema: Tepe ve kulak örtüleri açık gri, uzun beyaz kaş çizgili.

• Leucocephala: Baş beyazımsı, kulak örtüleri gri tonlu.

Alt türler arasında zaman zaman melezleşmeler görüldüğünden kesin ayrım yapmak güçtür.

Habitat

Sarı Kuyruksallayan sulak çayırlar, otlaklar, tatlı su bataklıkları ve göl kenarlarında görülür. Ekili alanlarda, nehir kıyılarında ve göç dönemlerinde açık çayırlıklarda da rastlanır. Özellikle büyükbaş hayvanların otladığı alanlarda, rahatsız edilen böcekleri avlamak amacıyla sıkça dolaşır. Üreme döneminde nemli çayırlar ve suya yakın açık araziler tercih edilir. Türkiye’de yaz aylarında ve göç dönemlerinde ülke genelinde görülebilir.

Yayılış

Tür, Avrupa ve Asya’nın ılıman bölgelerinde geniş bir dağılıma sahiptir. Kuzey Amerika’da Alaska’da da küçük bir popülasyonu bulunur. Türkiye’nin tamamında yaz göçmeni olarak gözlemlenir. Kış aylarını Sahra altı Afrika ve Güney Asya’da geçirir.

Beslenme

Başlıca besinini küçük su ve kara omurgasızları oluşturur. Diyetinde sinekler (Diptera), tahta kuruları (Hemiptera), kınkanatlılar (Coleoptera), çekirgeler (Orthoptera), kelebekler (Lepidoptera), karıncalar (Hymenoptera) ve küçük kabuklular bulunur. Göç ve kışlama dönemlerinde Coleoptera ve Lepidoptera türlerinin yanı sıra tohumlar ve bazı meyveler de tüketilir. Beslenme sırasında çoğunlukla sığır, koyun ve atların çevresinde görülür.

Biyolojisi ve Üreme

Üreme dönemi Nisan–Ağustos ayları arasındadır. Yuva, çoğunlukla dişi tarafından yere yakın sığ çöküntülere, ot ve hayvan kılı kullanılarak yapılır. Dişi 4–6 adet kahverengi benekli yumurta bırakır. Kuluçka süresi yaklaşık 11–13 gündür ve çoğunlukla dişi kuluçkaya yatar. Her iki ebeveyn yavruları besler. Yavrular 10–14 gün içinde yuvadan ayrılır, fakat birkaç hafta boyunca ebeveynleriyle kalır.

Tür tek eşlidir ve çiftler üreme alanlarında bölge savunması yapar. Erkek, kur davranışında şarkılı kısa uçuşlar sergiler; yerde dişinin etrafında dönerek kanatlarını sarkıtır ve kuyruğunu açar.

Göç

Göçmen bir türdür. Avrupa popülasyonları kışın Sahra altı Afrika’ya, Orta Avrupa popülasyonları ise Güney Asya’ya göç eder. Üreme alanlarından ayrılış Temmuz–Ekim arasında gerçekleşir, kışlama alanlarına Ekim ayında varılır. Kuzeye dönüş Şubat’ta başlar ve Mart–Mayıs aylarında üreme alanlarına ulaşılır. Göçler genellikle gündüz ve grup hâlinde yapılır.

Popülasyon Durumu

Avrupa’daki toplam üreyen birey sayısının 7,9–14 milyon çift (yaklaşık 23–42 milyon birey) olduğu tahmin edilmektedir. Küresel ölçekte popülasyonunun dengeli olduğu düşünülmekte ve şu an için tür tehdit altında sayılmamaktadır.

Davranış

Sarı Kuyruksallayan yerde yürüyerek veya kısa uçuşlarla böcek avlar. Kuyruğunu sık sık aşağı yukarı sallamasıyla tanınır. Üreme dışında sürüler hâlinde bulunur ve göç dönemlerinde büyük topluluklar oluşturur. Ağaçlarda, sazlıklarda veya uzun otlarda tüneyebilir. Erkekler arasında zaman zaman bölge kavgaları gözlemlenir.