Saz kedisi (Felis chaus), kedigiller (Felidae) familyasına ait, yabanıl bir kedi türüdür. Taksonomik olarak Carnivora (etçiller) takımında yer alan bu tür, genellikle suya yakın alanlarda yaşaması nedeniyle halk arasında “sazlık kedisi” ya da “bataklık kedisi” gibi adlarla da bilinir. Türün bilimsel adı, 1776 yılında Peter Simon Pallas tarafından verilmiştir.

Morfolojik Özellikler

Saz kedileri, evcil kedilerden daha iri yapılıdır. Vücut uzunlukları 60–90 cm, kuyruk uzunlukları ise 20–30 cm arasında değişir. Ağırlıkları 7–15 kg arasında olabilir. Tüyleri kısa ve sık yapılıdır; genel olarak sarımsı-kahverengi tonlarında olan kürk, sırt bölgesinde daha koyu renklere sahiptir. Göz çevresi açık renkte, kulaklar dik ve uç kısımları siyah tüylerle kaplıdır. Kuyruk kısa ve ucunda belirgin siyah halkalar yer alır. Vücut yapısı uzun bacaklı ve kaslıdır; bu yapı türün sucul alanlarda çevik şekilde hareket etmesine olanak tanır.

^{Saz kedisi (Yapay zeka ile oluşturulmuştur)}

Yayılım Alanı ve Habitat

Saz kedisinin doğal yayılım alanı Güneydoğu Asya, Hindistan, Orta Doğu, Kafkasya ve İran'a kadar uzanır. Türkiye'de ise Orta Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde; özellikle sulak alanların çevresindeki sazlık, bataklık, çalılık ve ormanlık bölgelerde yaşamaktadır. Yaşam alanları genellikle göl, nehir ve dere kenarları gibi su kaynaklarına yakın yerlerde yoğunlaşır. İnsan faaliyetlerinin sınırlı olduğu, doğal yapısını koruyan bölgelerde daha sık görülür.

Davranış ve Beslenme

Saz kedisi genellikle yalnız yaşayan, bölgesel ve gececil (nokturnal) bir türdür. Bölgesini idrar ve dışkı ile işaretleyerek diğer bireylerden ayırır. Avlanma becerileri gelişmiştir ve özellikle sucul ortamda balık yakalayabilecek kadar iyi bir yüzücüdür. Beslenme alışkanlıkları etobur temellidir; kuşlar, kemirgenler, balıklar, sürüngenler ve amfibiler ana besin kaynaklarını oluşturur. Zaman zaman böcekler ve leşle de beslendiği gözlemlenmiştir.

^{Saz kedisi avlanırken (Yapay zeka ile oluşturulmuştur)}

Üreme ve Yaşam Döngüsü

Çiftleşme dönemi genellikle ocak ile mart ayları arasındadır. Gebelik süresi yaklaşık 60–70 gün sürer. Dişi saz kedisi bir doğumda 2–4 arasında yavru dünyaya getirir. Yavrular yaklaşık 2 aylık olana kadar anneleri tarafından bakılır. Genç bireyler 11–18 ay arasında cinsel olgunluğa erişir. Doğada yaşam süreleri 10–12 yıl arasında değişmektedir.

Koruma Durumu ve Tehditler

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN), saz kedisini “Asgari Endişe” (Least Concern) kategorisinde değerlendirmektedir. Ancak Türkiye'deki popülasyonu açısından yerel tehditler mevcuttur. Bu tehditler arasında sulak alanların kurutulması, tarım ve yerleşim faaliyetleri, yasa dışı avcılık ve habitat parçalanması yer alır. Türkiye’de 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında yasal koruma altındadır. Ayrıca, Bern Sözleşmesi uyarınca da korunması gereken türler arasında yer alır.

^{Saz kedisi (Anadolu Ajansı )}

Ekolojik Rol ve Önemi

Saz kedisi, yaşadığı ekosistemlerde avcı olarak önemli bir rol üstlenir. Küçük memeliler ve amfibiler gibi türlerin popülasyonlarını dengeleyerek biyolojik çeşitliliğe katkı sağlar. Sulak alanlardaki varlığı, bu habitatların sağlıklı olduğunu gösteren biyolojik bir göstergedir. Bu nedenle, saz kedisinin varlığı ekosistem sağlığı açısından önemli kabul edilir.