Capannori, İtalya’nın Toskana bölgesinde, Lucca iline bağlı bir belediyedir. Bölge, kırsal karakteri ile tanınmakla birlikte, tarım ve küçük ölçekli sanayi faaliyetlerinin bir arada bulunduğu bir ekonomik yapıya sahiptir. Nüfus yapısı bakımından hem yerleşik halk hem de çevredeki kasaba ve köylerden gelen göçmen işgücü ile çeşitlenmiştir. Bu sosyoekonomik özellikler, yerel yönetimin atık yönetim politikalarını doğrudan etkileyen unsurlar arasında yer almıştır.
Sıfır Atık Yaklaşımının Benimsenmesi
Capannori, 2007 yılında Avrupa’da “Sıfır Atık” stratejisini resmen ilan eden ilk belediye olmuştur. Bu karar, atıkların depolama sahalarına veya yakma tesislerine gönderilmeden, geri dönüşüm, yeniden kullanım ve kompostlama yöntemleriyle yönetilmesi ilkesine dayanmaktadır. Belediye, bu kararı alırken hem çevresel sürdürülebilirliği hem de ekonomik faydayı göz önünde bulundurmuştur. Yerel yönetim, atık miktarını azaltmanın yanında, toplumun tüm kesimlerini sürece dahil edecek bir model geliştirmeyi hedeflemiştir.
Sıfır Atık Projesini Temsil Eden Bir Görsel (Pexels)
Politikanın Oluşum Süreci
Capannori’de sıfır atık politikasının oluşumu, yerel halkın yoğun katılımı ve sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle gerçekleşmiştir. 1990’ların sonlarında bölgede kurulması planlanan bir atık yakma tesisine karşı yürütülen toplumsal muhalefet, bu stratejinin ilk adımlarını oluşturmuştur. Tesisin çevresel ve sağlık riskleri üzerine yapılan tartışmalar, alternatif atık yönetimi yöntemlerinin araştırılmasını teşvik etmiştir. Nihayetinde belediye meclisi, 2007 yılında oy birliğiyle “Sıfır Atık Bildirgesi”ni kabul etmiştir.
Uygulama Mekanizmaları
Capannori’nin sıfır atık stratejisi, çok katmanlı bir uygulama planı üzerine inşa edilmiştir:
- Kaynağında Ayrıştırma: Haneler ve işletmeler, atıklarını organik, geri dönüştürülebilir ve geri dönüştürülemez olarak ayırmakla yükümlüdür.
- Kapıdan Kapıya Toplama Sistemi: Belediyenin atık toplama hizmeti, belirli günlerde kapıdan kapıya uygulamasıyla yapılmaktadır.
- Kompostlama: Organik atıkların dönüştürülmesi amacıyla evsel kompostlama ekipmanları dağıtılmış ve eğitim programları düzenlenmiştir.
- Yeniden Kullanım Merkezleri: Mobilya, elektronik eşya ve giysi gibi ürünlerin onarılıp yeniden satışa sunulduğu veya bağışlandığı merkezler oluşturulmuştur.
- Atık Önleme Politikaları: Tek kullanımlık ürünlerin azaltılması, yerel üretimin desteklenmesi ve ambalaj atıklarının düşürülmesi için üreticilerle iş birliği yapılmıştır.
Halkın Katılımı ve Eğitim
Stratejinin başarısında halkın bilinçlendirilmesi önemli rol oynamıştır. Yerel yönetim; bilgilendirme toplantıları, okullarda eğitim programları ve kamu bilgilendirme kampanyaları düzenlemiştir. Ayrıca ev ziyaretleriyle hanelere atık ayrıştırma konusunda rehberlik yapılmıştır. Belediye, atık yönetiminde şeffaflığı sağlamak için düzenli olarak performans raporları yayımlamaktadır.
İtalya, Capannori'de Sıfır Atık Projesini Ele Alan Bir Video (DW news)
Ekonomik ve Çevresel Sonuçlar
Capannori, sıfır atık politikasının uygulanmaya başlamasından sonraki yıllarda önemli başarılar elde etmiştir. 2013 yılı itibarıyla atıkların yaklaşık %82’si geri dönüştürülmüş veya kompostlanmıştır. Bu oran, Avrupa ortalamasının oldukça üzerindedir. Atık miktarındaki azalma, belediye bütçesine olumlu yansımış ve bertaraf maliyetleri düşmüştür. Ayrıca, yeniden kullanım ve geri dönüşüm faaliyetleri yerel istihdamı artırmıştır. Çevresel açıdan ise sera gazı emisyonlarının azalması, toprak ve su kirliliğinin önlenmesi gibi faydalar sağlanmıştır.
Politikanın Yenilikçi Yönleri
Capannori, yalnızca atık yönetiminde değil, aynı zamanda “atık önleme” stratejilerinde de öncü olmuştur. Tek kullanımlık kahve kapsülleri, plastik şişeler ve ambalaj malzemelerinin azaltılması için yerel işletmelerle anlaşmalar yapılmıştır. Ayrıca, üreticilerden daha sürdürülebilir tasarımlar talep edilerek “üretici sorumluluğu” ilkesi güçlendirilmiştir. Belediyenin Ar-Ge çalışmaları kapsamında yeni kompostlama teknikleri, malzeme geri dönüşüm teknolojileri ve yeniden kullanım modelleri test edilmiştir.
Uluslararası Etki ve Yayılım
Capannori modeli, Avrupa’daki birçok belediyeye örnek olmuş ve Zero Waste Europe ağı aracılığıyla yaygınlaştırılmıştır. İtalya’nın farklı bölgelerinde benzer projeler başlatılmış, ayrıca İspanya, Fransa ve Belçika gibi ülkelerde de uygulama örnekleri geliştirilmiştir. Bu model, Avrupa Komisyonu’nun atık yönetimi politikalarında da dikkate alınmıştır. Capannori, “Sıfır Atık Şampiyonu” olarak uluslararası konferanslarda sunumlar yapmış ve deneyimlerini diğer yerel yönetimlerle paylaşmıştır.
Karşılaşılan Zorluklar
Stratejinin uygulanması sırasında bazı zorluklar da yaşanmıştır. Halkın tamamının atık ayrıştırma kurallarına uyması zaman almış, özellikle ticari işletmelerin adaptasyonu için ek düzenlemeler gerekmiştir. Ayrıca, geri dönüştürülemeyen atıkların bertarafı için geçici çözümler bulunmak zorunda kalınmıştır. Ekonomik dalgalanmalar ve geri dönüşüm piyasasındaki fiyat değişimleri de sistemin sürdürülebilirliğini zaman zaman zorlamıştır.