Soma Zeytinyağı, Manisa ilininin Soma ilçesinde yetiştirilen Edremit Yağlık ve Gemlik çeşitleri zeytinlerden elde edilen, natürel sızma nitelikli bir zeytinyağıdır. Renk skalası açık yeşilden altın sarısına kadar uzanır; duyusal profili ise meyvemsi, acılık ve yakıcılık özellikleriyle tanımlanır.
Soma Zeytinyağı (Türk Patent)
Soma ilçesinin yarı nemli Akdeniz iklimi, zeytin yetiştiriciliği için elverişli koşullar sunar. Yıllık ortalama sıcaklık 15,3°C, yağış miktarı ise 652,4 mm düzeyindedir. Bu iklimsel yapı, özellikle düşük sıcaklıklara dayanıklı zeytin çeşitlerinin verimini artırır. Örneğin Edremit Yağlık ve Gemlik çeşitlerinde verim 796,22 kg/da'ya kadar çıkabilir.
Toprak yapısı, Soma’ya özgü bir başka ayırt edici unsurdur. Bölgede yaygın olan linyit yatakları, toprağı leonardit ve humik asit gibi organik maddelerce zenginleştirir. Bu içerikler, zeytin ağacının gelişimini desteklerken, düşük sıcaklıklarda bile ağacın zarar görmesini engeller. Bu toprak yapısı, zeytinlerin yağ kalitesini doğrudan etkilemektedir.
Üretimde Kullanılan Zeytinlerin Özellikleri
Edremit Yağlık Çeşidi Zeytin
- Meyve ağırlığı: 3,15–4,20 gram
- Meyve boyu: 15,78–21,15 mm
- Meyve eni: 15,16–16,98 mm
- Meyve eti ağırlığı: 2,52–3,44 gram
- Meyve eti oranı: %79,71–81,75
- Meyve et/çekirdek oranı: 4,02–4,82
- 100 grama giren dane sayısı: 25,88–32,69 adet
- Yağ miktarı: %22,4–27,5
Gemlik Çeşidi Zeytin
- Meyve ağırlığı: 3,94–4,01 gram
- Meyve boyu: 20,66–21,21 mm
- Meyve eni: 16,62–16,94 mm
- Meyve eti ağırlığı: 3,03–3,54 gram
- Meyve eti oranı: %82,03–83,49
- Meyve et/çekirdek oranı: 4,66–5,38
- 100 grama giren dane sayısı: 25,46–28,41 adet
- Yağ miktarı: %25,5–33,2
Üretim Süreci
Hasat: Ekim ortası kasım başı arasında, elle veya makineyle, meyveye zarar vermeden yapılır. Zeytinler plastik kasalarda işletmeye taşınır.
Temizleme: Yaprak, toz ve taş gibi yabancı maddeler vibrasyon, hava akımı ve eleklerle ayıklanır. Yıkama, su ve hava püskürtmeli sistemlerle gerçekleştirilir.
Kırma ve Ezme: Zeytinler kırıcı ünitelerde parçalanarak hamur hâline getirilir.
Malaksasyon (Yoğurma): Hamur, 27–30°C sıcaklıkta karıştırılır; yağ damlalarının birleşmesi sağlanır.
Ekstraksiyon
- Hidrolik presleme (%10 su ile)
- Soğuk damlama (19–21°C, 25–35 dakika)
- Kontinü santrifüj sistemi (20–25°C)
Seperasyon: Yağ, su ve posa santrifüjle ayrılır. 7000 devir/dakika ile çalışan dikey seperatörler kullanılır.
Filtrasyon: Tortu ve nemden arındırma işlemi toprak veya kâğıt filtrelerle yapılır.
Depolama ve Ambalajlama
Soma Zeytinyağı, paslanmaz çelik veya krom nikel kaplı tanklarda, inert gaz veya yüzer kapak sistemleriyle depolanır. Serin, kuru ve güneş görmeyen ortamlarda, en fazla 22°C sıcaklıkta muhafaza edilir. Ambalajlama, ışık geçirmeyen ve gıda ile temasa uygun malzemelerle gerçekleştirilir.
Coğrafi Sınır ve Ün Bağı
Soma Zeytinyağı, yalnızca Soma ilçesinde yetiştirilen zeytinlerden ve bu bölgede uygulanan üretim teknikleriyle elde edilir. Ürünün mutfak kültüründeki köklü geçmişi ve yerel ekonomideki rolü, coğrafi sınır ile ün bağı kurar. Filtrasyon aşamasına kadar olan tüm işlemler Soma ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilir.
Denetim Süreci
Denetimler, Soma Kaymakamlığı koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır. Denetim mercii; Soma İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Soma Ticaret ve Sanayi Odası ve Soma Kaymakamlığında çalışan uzman kişilerden oluşur.
Denetim Kriterleri
Kullanılan zeytin çeşitlerinin uygunluğu, kimyasal ve duyusal özelliklerin kontrolü, üretim metoduna uygunluğu, mahreç işareti ve Soma Zeytinyağı ibaresinin doğru kullanılıp kullanılmadığı gibi ibareler denetlenir.
